Ogólne zasady odpowiedzialności określone zostały w przepisach Kodeksu cywilnego, przepisach ustawy Prawo ochrony środowiska a także w innych przepisach, które zaliczyć możemy do szeroko rozumianego prawa ochrony środowiska. Przepisy prawa ochrony środowiska modyfikując ogólne zasady odpowiedzialności zawarte w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 323 §1 Prawa ochrony środowiska każdy, komu przez bezprawne oddziaływanie na środowisko bezpośrednio zagraża szkoda lub została mu wyrządzona szkoda, może żądać od podmiotu odpowiedzialnego za to zagrożenie lub naruszenie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i podjęcia środków zapobiegawczych, w szczególności przez zamontowanie instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem; w razie gdy jest to niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, może on żądać zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie.
Wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym jest możliwe w przypadku powstania szkody w środowisku (odpowiedzialność odszkodowawcza), ale także gdy czyjeś bezprawne oddziaływanie na środowisko jeszcze nie wyrządziło szkody, ale bezpośrednio zagraża szkodą (odpowiedzialność prewencyjna).
Porównaj: Kiedy możesz żądać wyższego odszkodowania?
W jaki sposób może powstać szkoda w środowisku? Szkodą w środowisku może być:
- szkoda spowodowana oddziaływaniem na środowisko, powstała na skutek zachowania człowieka polegającym na oddziaływaniu na środowisko;
- szkoda spowodowana oddziaływaniem na środowisko, powstała w wyniku zdarzeń innych niż działanie człowieka (na przykład wyrządzonych przez żubry, niedźwiedzie wilki lub bobry - zasady odpowiedzialności za te szkody określają przepisy rozdziału 10 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; Dz. U. Nr 92 poz. 880)
Na czym polega szkoda na środowisku?
- szkoda polegać może na powstaniu uszczerbku na dobrach materialnych poszkodowanego (na przykład na prawie własności poszkodowanego poprzez uszkodzenie budynku lub ruchomości),
- szkoda może również przybrać postać krzywdy czyli uszczerbku niemajątkowego będącego nienaruszeniem dóbr osobistych poszkodowanego (np. wywołanie rozstroju zdrowia, pozbawienie „możności korzystania z walorów nieskażonego środowiska naturalnego”),
- szkoda może polegać również na naruszeniu dóbr co do których nie przysługuje nikomu indywidualne prawo podmiotowe, gdzie nie można wskazać podmiotu bezpośrednio poszkodowanego. Wówczas przyjmuje się, że szkoda polega na naruszeniu środowiska jako dobra wspólnego.
Właściciel urządzeń wodnych nie wypełnia obowiązków wynikających z ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, co powoduje szkodę w nieruchomości oraz rozstrój zdrowia poszkodowanego.
Polecamy serwis: Windykacja
Na jakich zasadach podmiot odpowiedzialny odpowiada za szkodę w środowisku?
- na zasadzie winy (ustalonej w art. 415 kodeksu cywilnego), albo
- na zasadzie ryzyka (odpowiedzialność oderwana od winy).