Zaskarżony art. 15 ust. 1 pkt. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji stanowi, że czynem nieuczciwej konkurencji jest pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży. Wedle przedsiębiorców może on stanowić podstawę ograniczenia swobody działalności gospodarczej. Jednakże założeniem wprowadzenia do systemu prawa takiego przepisu jest ochrona przedsiębiorców, dostarczających towary do większych sieci handlowych przed zjawiskiem powszechnie uważanym za dyskryminację. Sąd Apelacyjny w Poznaniu stwierdził, iż czyn nieuczciwej konkurencji polegający na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży prowadzi do uzyskiwania przez sprzedawców detalicznych nie tylko zysku wynikającego z narzuconej marży, ale także dodatkowych dochodów kosztem dostawców, którzy zmuszeni są rezygnować ze znacznej części swoich dochodów związanych z dostarczeniem towarów. (wyr. I ACa 718/08). Opłatą w rozumieniu tego przepisu będą wszelkie należności z tytułu nawiązania współpracy handlowej między przedsiębiorcami. Chodzi m.in. o opłaty półkowe związane z wyłożeniem towaru w sklepach oraz tzw. premie od obrotu, np. z tytułu promocji. Jedna ze spółek z ograniczoną odpowiedzialnością postanowiła wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego uznając, że wskazany przepis jest sprzeczny z art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji, które stanowią podstawę dla funkcjonowania ustroju gospodarczego państwa.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Zobacz też: Jak zmieni się prawo konkurencji w 2015 roku?
Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego
16 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł jednak o zgodności z Konstytucją art. 15 ust. 1 pkt. 4 ustawy (wyr. SK 20/12). Uznał, iż jest on rozwiązaniem przydatnym do realizacji celu zakładanego przez prawodawcę oraz odpowiada potrzebom i strukturze rynku, na którym dominują wielkopowierzchniowe obiekty handlowe. Jego celem jest przeciwdziałanie nadużyciom pozycji rynkowej przez przedsiębiorców w relacjach z innymi przedsiębiorcami, które skutkują utrudnieniem dostępu do rynku.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżony przepis ograniczając wolność prowadzenia działalności gospodarczej jednego podmiotu (tj. przedsiębiorcy przyjmującego towar do sprzedaży), jest niezbędny do ochrony wolności prowadzenia działalności gospodarczej innego podmiotu (tj. przedsiębiorcy dostarczającego towar do sprzedaży), którego dostęp do rynku lub pozycja na rynku jest zależna od działań przedsiębiorców przyjmujących towary do sprzedaży. Zaskarżony przepis jest również niezbędny dla prawidłowej realizacji wolności umów, a w konsekwencji ochrony normy wywodzonej z art. 3531 kodeksu cywilnego.
Dodatkowo art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy nie stanowi nadmiernego ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Nie zakazuje on bezwzględnie pobierania opłat przez przedsiębiorców przyjmujących towar do sprzedaży w związku z realizacją umów zawartych z innymi przedsiębiorcami. W szczególności zaskarżony przepis nie wyklucza możliwości zawierania umów, których mocą jedna ze stron zobowiąże się do uiszczenia oznaczonej sumy pieniężnej w zamian za świadczenia polegające na reklamie lub szeroko rozumianej promocji towarów albo innego rodzaju świadczenia związanego z transportem, składowaniem lub ekspozycją towaru, który jest przedmiotem umowy sprzedaży lub innej. Nie każda zatem opłata pobrana przez przedsiębiorcę „przyjmującego towar do sprzedaży” jest czynem nieuczciwej konkurencji.
Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka, sprawozdawcą był sędzia TK Stanisław Rymar.
Zobacz: Czyny nieuczciwej konkurencji i jej zwalczanie w obrocie gospodarczym