Praca zarobkowa w okresie orzeczonej niezdolności do pracy – orzecznictwo sądowe
Wielokrotnie w tym zakresie Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie uznał, że każda praca zarobkowa wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego. Uznał, że pojęcie „praca” należy rozumieć bardzo szeroko, jest to więc także wykonywanie czynności na podstawie różnych stosunków prawnych o charakterze cywilnoprawnym, jak również prowadzenie własnej działalności gospodarczej.
O tym czy wykonywane czynności mogą być uznane za „pracę” decyduje charakter stosunku prawnego, na podstawie którego są wykonywane i rodzaj tych czynności. I tak np. w wyroku z dnia 20 stycznia 2005r. sygn. akt I UK 154/04 OSNP z 2005r. nr 19, poz.307 Sąd Najwyższy uznał, że pracownik będący m.in. członkiem rady nadzorczej spółki akcyjnej, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy brał okresowo udział w posiedzeniach rady nadzorczej i wykonywał czynności nadzorcze otrzymując za to wynagrodzenie, traci prawo do zasiłku chorobowego.
Sąd Najwyższy uznał, Że nie chodzi więc w szczególności o wykonywanie pracy podporządkowanej, czy zależności służbowej, co jest charakterystyczne dla stosunku pracy.
Jest to więc "praca" w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym także wykonywanie różnych czynności na podstawie różnych stosunków prawnych.
Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych za pracę w okresie orzeczonej niezdolności do pracy należy uznać m.in.:
1) prowadzenie własnej działalności gospodarczej przez pracownika w okresie trwania umowy o pracę
Działalnością taką jest nie tylko wykonywanie konkretnych robót, ale także wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem zakładu, takich jak nadzór nad pracownikami, obsługa klientów, wydawanie materiałów. Jedynie wykonywanie formalnoprawnych czynności związanych z funkcjonowaniem firmy w okresie choroby osoby prowadzącej działalność, nie powoduje utraty przez nią prawa do zasiłku.
Chodzi tu przede wszystkim o czynności, których nie może zaniechać w okresie choroby osoba prowadząca działalność jednoosobowo i będąca jednocześnie pracodawcą, niezbędnych do funkcjonowania firmy, np. podpisanie, ale nie sporządzanie dokumentów finansowych. Taka wymuszona okolicznościami sporadyczna aktywność – zdaniem sądu - w niektórych przypadkach może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego(wyrok SN z dnia 17 stycznia 2002r., sygn. akt II UKN 71/00 - w OSNP z 2003r. nr 20, poz.498 oraz wyrok SN z dnia 7 października 2003r. sygn. akt II UK 76/03 - OSNP z 2004r. nr 14, poz.247).
Zasady korzystania z pomocy de minimis
2) udział adwokata- członka zespołu adwokackiego w rozprawach (wyrok SN z dnia 23 października 1986r. sygn. akt II URN, 134/86 - PiZS z 1987r. nr 4),
3) odpłatne wykonywanie przez radcę prawnego czynności zawodowych, np. podpisywanie dokumentów, reprezentowanie przed sądem, sporządzanie pism procesowych (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2005r. sygn. akt III UK 120/05 - OSNP z 2006r. nr 21-22, poz.338),
4) zawarcie przez przedsiębiorcę w okresie pobierania zasiłku chorobowego umowy o pracę z nowym pracownikiem w ramach prac interwencyjnych (wyrok SN z dnia 5 czerwca 2008r. sygn. akt III UK 11/08 - OSNP z 2009r. nr 21-22, poz. 292).
Pomoc publiczna udzielana przez ZUS
Nie można natomiast uznać za wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy:
1) udziału wspólnika spółki cywilnej, którego wkład nie polega na świadczeniu usług, w zysku wypracowanym przez innych wspólników (wyrok SN z dnia 12 maja 2005r. sygn. akt I UK 275/04 - OSNP z 2006r. nr 3-4, poz.59),
2) udziału radnego w posiedzeniach zarządu miasta i uzyskiwaniu z tego tytułu diet – nie są one bowiem wynagrodzeniem za pracę, a jedynie ekwiwalentem, rekompensatą za stracony czas i poniesione wydatki; radny wykonuje określone czynności na podstawie stosunku publicznoprawnego i nie można tego określić „wykonywaniem pracy” (wyrok SA w Katowicach z dnia 17 marca 1994r. sygn. akt III AUr 724/93 - OSA z 1994r. nr 6, poz.47),
W tym przypadku może zaistnieć konieczność wyjaśnienia, czy jednak udział w posiedzeniach zarządu nie spełnia przesłanek wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem. Będzie to wymagało zasięgnięcia opinii lekarza leczącego.
3) udziału w akcjach ratowniczych członków ochotniczej straży pożarnej, jakkolwiek uprawniający do otrzymania ekwiwalentu ustalonego według art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009r. nr 178, poz. 1380).
Warunki umorzenia należności zaległych ZUS
Fragment pochodzi z poradnika KONTROLA PRAWIDŁOWOŚCI WYKORZYSTYWANIA ZWOLNIEŃ LEKARSKICH OD PRACY WYKONYWANA PRZEZ PŁATNIKÓW SKŁADEK wydanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych