O sposobie rozliczania krajowej podróży służbowej decydują dwa czynniki:
- czy pracownik zatrudniony jest w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej, czy też poza nią oraz
- czy pracodawca spoza budżetówki uregulował kwestie związane z podróżami służbowymi wewnętrznie, czy też zdał się na przepisy ogólne, właściwe dla pracowników sfery budżetowej.
Rozliczanie podróży służbowej według zasad ogólnych
Pracownikowi, który wykonuje na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W przypadku pracowników, których miejscem pracy nie jest konkretny adres, ale większy teren, np. województwo - przejazd z jednej miejscowości do drugiej, bez przekraczania granic przypisanego terenu - nie będzie traktowany jako podróż służbowa, a pracownik nie będzie miał prawa do diet i innych należności.
Polecenie wyjazdu oraz późniejsze rozliczenie dokonuje się na druku, na którym muszą pojawić się wszystkie wymagane elementy (dane pracownika, cel podróży, miejsce wyjazdu i miejsce docelowe, czas podróży i środki lokomocji) oraz podpis pracodawca, bądź upoważnionej przez niego osoby.
Dokument rozliczający podróż służbową musi zawierać wszystkie dane określające cel i koszty dotyczące podróży, a po jej zakończeniu powinien być zaakceptowany przez osobę upoważnioną.
Należy pamiętać, że za podróż w nocy (z założeniem braku możliwości wyspania się w nocy) do 8 godzin po zakończeniu podróży przysługuje wolny dzień na odespanie. Prawo pracy zabrania wysyłania w podróż służbową kobiet w ciąży oraz rodziców wychowujących dzieci do lat 4 - bez ich zgody.
Jeśli zwrot kosztów podróży dotyczy przejazdów samochodem osobowym rozliczenie takie powinno zawierać ewidencję przebiegu pojazdu. W ewidencji przebiegu pojazdu muszą znaleźć się następujące dane:
- nazwisko, imię i adres zamieszkania osoby używającej pojazdu,
- numer rejestracyjny pojazdu i pojemność silnika,
- kolejny numer wpisu, datę i cel wyjazdu,
- opis trasy (skąd - dokąd), liczbę faktycznie przejechanych kilometrów,
- stawkę za jeden kilometr przebiegu,
- kwotę wynikającą z przemnożenia liczby faktycznie przejechanych kilometrów i stawki za jeden kilometr przebiegu
- podpis pracodawcy
W przeciwnym razie w myśl art.16,ust. 5 ustawy o podatku dochodowym osób prawnych koszt podróży nie będzie uznany za koszty uzyskania przychodu.
Diety krajowe (obowiązujące od 1.01.2007):
- 8-12 godzin:11,50 zł;
- powyżej 12 godzin: 23,00 zł;
- ryczałt za nocleg: 34,50 zł. (150% diety dobowej), za nocleg w hotelu lub innym obiekcie świadczącym usługi hotelarskie pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem Zwrot kosztów noclegu lub ryczałt za nocleg nie przysługuje za czas przejazdu, a także jeżeli pracodawca uzna, że pracownik ma możliwość codziennego powrotu do miejscowości stałego lub czasowego pobytu.
- zwrot kosztów podróży środkami komunikacji miejskiej na podstawie biletów, bądź w wysokości 20% diety dobowej - 4,60 zł.
Krótszy niż 8 godzin czas podróży nie uprawnia do otrzymania diety służbowej. Jeśli czas podróży służbowej przekracza 1 dobę, wtedy do 8 godzin następnej doby przysługuje połowa diety, a po przekroczeniu 8 godzin - pełna wartość diety. Dieta służbowa nie przysługuje w sytuacji, kiedy pracownikowi zapewniono całodzienne wyżywienie, czyli co najmniej 3 posiłki dziennie. Dieta nie przysługuje również za czas delegowania do miejscowości pobytu stałego lub czasowego pracownika oraz gdy pracownik przebywający w podróży trwającej co najmniej 10 dni przyjeżdża w dniu wolnym od pracy do miejscowości pobytu stałego lub czasowego.
Jeśli pracownik jedzie w delegację swoim prywatnym pojazdem, przysługuje mu zwrot kosztów. Pracodawca nie może jednak zmusić pracownika do odbycia podróży służbowej swoim prywatnym samochodem. Stawka za 1 kilometr nie może być wyższa niż (obowiązujące od 14.11.2007):
- samochód o pojemności silnika do 900 cm3 - 0,5214 zł/km;
- samochód o pojemności silnika powyżej 900 cm3 - 0,8358 zł/km;
- motocykl - 0,2302 zł/km;
- motorower - 0,1382 zł/km
Od 1 stycznia 2007 roku pracodawca ma obowiązek przyznać zaliczkę na niezbędne koszty podróży, jeśli z takim wnioskiem wystąpi delegowany pracownik. Rozliczenie kosztów podróży przez pracownika powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia zakończenia podróży.
Do rozliczenia kosztów podróży pracownik załącza dokumenty (rachunki, faktury) potwierdzające wydatki.
Rozliczanie podróży służbowej wg wewnętrznych zasad zakładu pracy
Pracodawca może ustalić własne zasady rozliczania podróży służbowych. Jeśli zdecyduje się na takie rozwiązanie, powinien uregulować warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania. Jeżeli nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania - odpowiednie regulacje zamieszcza w umowie o pracę. Przepisy prawa pracy ograniczają pracodawcę tylko w jednej kwestii - minimalnej wysokości diety. Pracodawca może określić wyższe limity diet, ryczałtów, czy też rozszerzyć katalog wydatków, za poniesienie których będzie przysługiwał zwrot. W takim przypadku od wypłaconych pracownikowi kwot, które przekraczają określone w rozporządzeniu limity, pracodawca musi pobrać zaliczkę na podatek oraz naliczyć składki ZUS.