Czym jest rachunek kosztów działań
Rachunek kosztów działań (Activity Based Costing) jest coraz szerzej stosowany przez managerów do zarządzania procesowego poszczególnymi ośrodkami odpowiedzialności w przedsiębiorstwach. Jego podstawową funkcją jest zidentyfikowanie zróżnicowanej kosztochłonności i rentowności wszystkich procesów, które prowadzą do dostarczenia klientom produktów bądź usług finalnych. Tradycyjny rachunek kosztów oparty na ich układzie rodzajowym staje się często niewystarczający, ponieważ coraz większą rolę w strukturze kosztów odgrywają koszty pośrednie. Kalkulowanie ich za pomocą umownych kluczy podziałowych staje się więc zbyt dużym uogólnieniem prowadzącym do zniekształcenia rzeczywistych wyników danego obszaru działalności. Rachunek kosztów działań sprowadza koszty pośrednie organizacji do czynności, które zużywają zasoby organizacji, a następnie odnosi je do właściwych produktów, klientów bądź kanałów dystrybucji.
Koncentracja na procesach
Decyzje w przedsiębiorstwach podejmowane są najczęściej nie w oparciu o całość kosztów, lecz z perspektywy poszczególnych jednostek – klientów, produktów, regionów, kanałów dystrybucji itd. Niezbędne jest posiadanie przez managera dostępu nie tylko do danych o kosztach rodzajowych, lecz przede wszystkim do wielowymiarowej informacji zarządczej o kosztach i źródłach ich powstawania. Dzięki temu możliwa jest realna ocena wysiłków ponoszonych przez organizację i podjęcie działań mających na celu maksymalizację efektywności.
Polecamy: Jak banki traktują MSP?
Moduły rachunku ABC
Podstawowymi wymiarami, z perspektywy których analizowane są przepływy działań i zasobów, są: klient oraz produkt. Przedstawienie kosztów działań związanych z obsługą klienta bądź wytworzeniem produktu lub usługi jest gotową informacją w zakresie silnych i słabych stron oraz potrzeby usprawnień. Jest to rozwiązanie o wiele bardziej nastawione na rozwój niż tradycyjny układ rodzajowy, z którego nie wynikają przyczyny nadmiernych kosztów.
Rachunek kosztów działań jest wynikiem połączenia trzech modułów: zasobów, działań oraz obiektów kosztowych. Zasoby są składnikami ekonomicznymi, które zostają wykorzystane podczas realizacji działań. Należą do nich pracownicy, środki trwałe, kapitał etc. Działania natomiast obrazują, w jakim celu i w jaki sposób wykorzystywane są zasoby przedsiębiorstwa. Wykonywanie działań powoduje powstawanie kosztów na poszczególnych obiektach.
Obiekty kosztowe to elementy (produkty, klienci, dostawcy oraz kanały dystrybucji), na rzecz których działania są realizowane. Kosztem całkowitym klienta są koszty wszystkich działań podejmowanych przez wszystkie ogniwa organizacji na rzecz danego kontrahenta. Przedstawienie kosztu wytworzenia produktu w postaci rachunku kosztów działań umożliwia między innymi optymalizację długości serii produkcyjnych, co może znacznie obniżyć koszty produkcji. Analiza wysiłków produkcyjnych pozwala ocenić realną rentowność wytworzonych produktów.
Zarządzanie kosztami działań
Zarządzanie kosztami działań (ABM) to wykorzystywanie rachunku kosztów działań jako podstawowego źródła informacji. Stosowanie tej koncepcji pozwala na osiąganie pożądanych wyników przy zmniejszonym zapotrzebowaniu na zasoby organizacyjne.
W zależności od poziomu realizowanych celów zarządzanie kosztami działań może odbywać się na szczeblu strategicznym bądź operacyjnym. Celem ABM strategicznego jest określenie struktury i optymalnej liczby obiektów kosztowych oraz działań, natomiast operacyjne zarządzanie dotyczy sposobów wykonywania działań w celu maksymalizacji ich efektywności. Najlepsze efekty można osiągnąć, łącząc ze sobą oba poziomy ABM. Zwiększenie rentowności procesów biznesowych poprzez odpowiednią zmianę ich struktury spowoduje wówczas zmniejszenie zapotrzebowania na generujące koszty zasoby.
Polecamy: Controlling w firmie - porada
Korzyści z wdrożenia ABC
Korzyści z wdrożenia rachunku kosztów działań równe są wynikom decyzji podjętych po analizie informacji z niego uzyskanych. System ten jest bardziej przejrzysty dla managera niż tradycyjna kalkulacja, jest też o wiele bardziej dokładny. Stosowanie metody ABC przyczynia się do wykrycia „wąskich gardeł” organizacji, czyli czynności, które pochłaniają zasoby a nie znajdują uzasadnienia w przychodach. Wyeliminowanie ich lub istotne ograniczenie umożliwi efektywne wykorzystanie tych zasobów. Bieżąca kontrola kosztów w podziale na klientów, produkty oraz dostawców przyczyni się do wzrostu rentowności organizacji w długim okresie. Informacje płynące z rachunku kosztów działań są pomocne również między innymi w zakresie kreowania cen oraz segmentacji kontrahentów, co jest podstawą do kształtowania relacji z odbiorcami oraz dostawcami. Zastosowanie ABC umożliwia także planowanie produkcji w kierunku koncentracji na najbardziej rentownych produktach i minimalizacji wyrobów o niskiej opłacalności.
W porównaniu z możliwymi korzyściami, koszty wdrożenia rachunku kosztów działań są stosunkowo niewielkie – obejmują przede wszystkim zakup oprogramowania oraz zatrudnienia i przeszkolenia zasobów ludzkich. Wdrożenie ABC jest skomplikowanym procesem wymagającym zaawansowanej wiedzy merytorycznej oraz informatycznej, dlatego coraz więcej przedsiębiorstw korzysta z usług firm doradczych wyspecjalizowanych w zakresie controllingu. Pozwala to na ograniczenie zarówno czasu jak i kosztów wdrożenia, uzyskując dodatkowo profesjonalne wsparcie merytoryczne w procesach decyzyjnych w okresie po wdrożeniu. Pozwala to wyeliminować ryzyko niepowodzenia.