Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej towary przywożone z obszaru pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej albo wywożone na ich obszar nie są już objęte zgłoszeniami celnymi. Jest to konsekwencja funkcjonowania unii celnej pomiędzy wszystkimi krajami należącymi do Wspólnoty.
W celu zapewnienia niezbędnych informacji o wymianie towarowej pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej zaistniała konieczność wprowadzenia systemu monitorującego obrót towarowy podmiotów mających swoją siedzibę w kraju i dokonujących obrotów towarowych z innymi państwami należącymi do Wspólnoty.
Systemem, który zapewnia dopływ takich informacji, jest INTRASTAT. System INTRASTAT jest to system statystyki obrotów handlowych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. System ten, funkcjonując w Unii Europejskiej od 1993 r., jest narzędziem do przekazywania przez przedsiębiorców w kraju członkowskim Unii Europejskiej informacji o dokonanych przywozach albo wywozach towarów do innych krajów należących do Wspólnoty.
Zobacz: Co grozi za błędy lub brak zgłoszenia INTRASTAT?
Ponadto system INTRASTAT służy do gromadzenia tych danych przez upoważnione do tego organy państwowe, ich kontroli, przetwarzania oraz udostępniania innym uprawnionym podmiotom. Zebrane w ten sposób informacje są następnie porównywane z informacjami zadeklarowanymi przez te same osoby w podatkowych deklaracjach VAT.
W Polsce za gromadzenie, przetwarzanie, kontrolowanie i przekazywanie danych odpowiedzialna jest Polska Administracja Celna. Głównym partnerem Polskiej Administracji Celnej w zakresie metodologii systemu INTRASTAT i odbiorcą danych jest Główny Urząd Statystyczny.
Wprowadzenie w Polsce systemu INTRASTAT spowodowało nałożenie na podmioty prowadzące obrót towarowy z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej obowiązku przekazywania informacji o zrealizowanych obrotach. Chodzi o informacje o dokonanym przywozie towarów z terytorium innych państw Unii Europejskiej na terytorium Polski i wywozie towarów z terytorium Polski na terytorium innych państw należących do Wspólnoty.
Informacje o obrocie towarami pomiędzy Polską a pozostałymi krajami Wspólnoty są zbierane przez Służbę Celną bezpośrednio od zobowiązanych podmiotów lub przedstawicieli reprezentujących te podmioty.
Podmiotem zobowiązanym (osobą zobowiązaną) do przekazywania informacji w ramach systemu INTRASTAT jest osoba fizyczna lub osoba prawna, a także jednostka
organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która jest podatnikiem VAT i realizuje wymianę towarową z krajami Unii Europejskiej.
Przedstawicielem reprezentującym podmiot zobowiązany, czyli tzw. „osobą trzecią” w myśl Ustawy - Prawo celne,, może być wyłącznie: pracownik podmiotu zobowiązanego lub jego prokurent, agent celny lub osoba, w imieniu której czynności przed organem celnym dokonuje upoważniony pracownik wpisany na listę agentów celnych, adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy.
Zobacz: Jakie obroty trzeba wykazywać w systemie INTRASTAT?
Czynności dokonane przez „osobę trzecią” w granicach upoważnienia pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla osoby, która ją upoważniła.
Obowiązek przekazywania informacji dotyczy tych podmiotów, których wartość przywozu lub wywozu przekracza ustalone i ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego wartości tzw. progów statystycznych publikowanych corocznie w programie badań statystycznych statystyki publicznej wprowadzanym w formie
rozporządzenia Rady Ministrów (wartości progów statystycznych na dany rok sprawozdawczy dostępne są zawsze na witrynach internetowych GUS - www.stat.gov.pl i
Ministerstwa Finansów - www.mf.gov.pl).
Podmioty zobowiązane do przekazywania danych dotyczących ich obrotów towarowych z krajami Unii Europejskiej są zobligowane do dokonywania zgłoszeń na
DEKLARACJI INTRASTAT – PRZYWÓZ i/lub DEKLARACJI INTRASTAT – WYWÓZ. Jest to zbiorcza, miesięczna informacja o dokonanych w ciągu danego okresu
sprawozdawczego przywozach i wywozach towarów.
Okresem sprawozdawczym jest miesiąc kalendarzowy, w trakcie którego dokonano wewnątrzwspólnotowej wymiany towarowej (wywozu lub przywozu
towarów).
Deklarację INTRASTAT osoba zobowiązana powinna przekazywać do izby celnej właściwej miejscowo ze względu na jej siedzibę lub miejsce zamieszkania. Wyjątek od tej zasady dotyczy osoby zobowiązanej nieposiadającej siedziby albo miejsca zamieszkania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, która jest zarejestrowana w Polsce jako podatnik VAT UE – osoba taka dokonuje zgłoszeń INTRASTAT w Izbie Celnej w Warszawie.
Istnieje również możliwość przekazywania informacji, obejmującej okres krótszy niż miesiąc, w formie deklaracji częściowej, jednak te częściowe informacje muszą
łącznie obejmować cały miesięczny okres sprawozdawczy.
Podmiot, na którym ciąży obowiązek sprawozdawczy, a który nie wykonuje nałożone na niego obowiązki, będzie narażony na sankcje karne.
Zobacz: Nowe przepisy dotyczące INTRASTAT
W państwach członkowskich Unii Europejskiej, w ramach statystyki międzynarodowego handlu towarami funkcjonują dwa systemy:
• system statystyki handlu zagranicznego - EXTRASTAT - oparty na informacjach zbieranych na podstawie dokumentu SAD (Single Administrative Document), obejmujący swym zakresem obrót towarowy realizowany przez państwa członkowskie UE z tzw. krajami trzecimi, tj. nie będącymi państwami członkowskimi UE;
• system INTRASTAT, tj. system statystyki handlu towarami pomiędzy państwami członkowskimi UE. Dane do tego systemu przekazywane są bezpośrednio przez zobowiązanych przedsiębiorców w formie deklaracji.
Źródło: Ministerstwo Finansów