Czym są odsetki ustawowe?
Odsetki ustawowe za zwłokę są naliczane od zaległości podatkowych, a także od nienależnie oddanych nadpłat, zwrotów podatków oraz nienależnych lub zawyżonych wynagrodzeń płatników i inkasentów, jak również oprocentowania nienależnej nadpłaty bądź zwrotu podatku. Konsekwencją konieczności naliczenia odsetek jest nieuregulowanie w terminie zaliczek na podatek, w części przekraczającej wysokość podatku należnego za rok podatkowy. Odsetki ustawowe naliczane są np. od kwot wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy wypłaconych pracownikowi po terminie, chyba że odsetki wyższe są przewidziane w umowie o pracę lub w układzie zbiorowym pracy.
Obecne uregulowania
Art. 359 § 3 k.c. wymaga od Rady Ministrów określenia w drodze rozporządzenia, odsetek ustawowych, których wysokość zapewniać ma dyscyplinę płatniczą i sprawne przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych. Wysokość odsetek ustawowych uwzględniać ma wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. określiło, że od 15 grudnia 2008 r. odsetki ustawowe wynosić będą 13% w stosunku rocznym. Po tym uregulowaniu Rada Polityki Pieniężnej stopniowo obniżała wysokość podstawowych stóp procentowych NBP, w konsekwencji czego nastąpiło zmniejszenie się stopy referencyjnej z poziomu 5,75% do 2,00%. Stopa kredytu lombardowego zmniejszyła się w tym okresie z poziomu 7,25% do 3,00%. W tym okresie doszło również do obniżenia się rynkowych stóp procentowych, w tym oprocentowania kredytów dla przedsiębiorstw.
Odsetki od niezwróconej w terminie nadpłaty podatku
Zmiany w wysokości odsetek ustawowych
Propozycja zmiany wysokości odsetek ustawowych odpowiada stawce odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, która od 9 października 2014 r. wynosi 8%. Stawka odsetek za zwłokę jest natomiast równa sumie 200 % podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Stopa oprocentowania kredytu lombardowego jest również brana pod uwagę przy ustalaniu wysokości odsetek ustawowych, zgodnie z art. 359 § 3 k.c.
Jak rozliczyć odsetki należne od zaległości podatkowej?
Cele i skutki zmian
W uzasadnieniu projektu napisano, że: „Aktualnie istniejąca duża różnica pomiędzy tymi odsetkami może powodować, że odsetki pobierane od należności publicznoprawnych utracą swój sankcyjny charakter i staną się zbyt słabym bodźcem do regulowania danin publicznych.”
Obniżenie wysokości odsetek ustawowych do poziomu 8%, ma przyczynić się do poprawy ściągalności danin publicznych, jak również nakłonić dłużników do terminowego regulowania zobowiązań cywilnoprawnych i redukcji zatorów płatniczych w obrocie gospodarczym.