Sąd wyda orzeczenie w którym umorzy postępowanie upadłościowe, jeżeli:
- majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,
- wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego – komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty,
- wszyscy wierzyciele, którzy zgłosili swoje wierzytelności, żądają umorzenia postępowania.
Postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego ogłasza się przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu lokalnym i doręcza upadłemu przedsiębiorcy, syndykowi, nadzorcy sądowemu albo zarządcy oraz członkom rady wierzycieli.
Prawomocne postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego stanowi podstawę do wykreślenia wpisów dotyczących upadłości w księdze wieczystej i w rejestrach. Z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego upadły przedsiębiorca odzyskuje prawo zarządzania swoim majątkiem i rozporządzania jego składnikami. Oprócz tego syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca wyda niezwłocznie upadłemu jego majątek, księgi, korespondencję i dokumenty. W razie potrzeby natomiast sędzia – komisarz wyda postanowienie nakazujące przymusowe odebranie majątku. Postanowienie takie jest podstawą egzekucji bez nadawania mu klauzuli wykonalności.
Jeżeli upadły nie odbierałby ksiąg, korespondencji lub dokumentów w terminie wyznaczonym przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę, syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca oddaje je na przechowanie na koszt upadłego. Sędzia – komisarz zasądza od upadłego na rzecz przechowawcy koszty przechowania. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje oczywiście zażalenie. W przypadku upadłości osoby prawnej oraz osobowej spółki handlowej sędzia – komisarz określa, czy koszty przechowania ponosi jedna, czy wszystkie osoby upoważnione do reprezentowania osoby prawnej. Jeżeli oddanie na przechowanie ksiąg, korespondencji lub dokumentów okaże się niemożliwe, podlegają one złożeniu do właściwego archiwum wraz z aktami postępowania upadłościowego na koszt upadłego. Jeżeli upadły nie odebrałby swojego majątku w terminie wyznaczonym przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę, sędzia-komisarz zarządzi likwidację tego majątku i określi sposób likwidacji. Jeżeli likwidacja majątku w sposób określony przez sędziego – komisarza okazałaby się niemożliwa lub nadmiernie utrudniona, sędzia – komisarz może nakazać likwidację na koszt upadłego przez przekazanie majątku na cele dobroczynne lub w inny sposób. Na postanowienie sędziego – komisarza w przedmiocie kosztów likwidacji przysługuje również zażalenie.
Polecamy: Pięć kroków do ogłoszenia upadłości
Po umorzeniu postępowania upadłościowego umarza się wszczęte przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę niezakończone procesy o uznanie za bezskuteczną czynności dokonanej przez upadłego ze szkodą dla wierzycieli. Wzajemne roszczenia o zwrot kosztów procesu wygasają. W innych postępowaniach cywilnych upadły wchodzi w postępowaniu na miejsce syndyka albo zarządcy.
W sprawach, w których postępowanie upadłościowe obejmowało likwidację majątku, sąd po wykonaniu ostatecznego planu podziału stwierdzi zakończenie postępowania upadłościowego. Sąd stwierdza zakończenie postępowania także wtedy, gdy w toku postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni.
W postanowieniu o zakończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego, którym jest osoba fizyczna, sąd - na wniosek upadłego, może orzec o umorzeniu w całości lub części zobowiązań upadłego, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. Sytuacja taka może mieć miejsce wówczas, gdy niewypłacalność upadłego była następstwem wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności. Jednocześnie ustalone zostaje, czy materiał zebrany w sprawie daje podstawę do stwierdzenia, że nie zachodzą okoliczności stanowiące podstawę do pozbawienia go prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu. Istotne jest podkreślenie, że upadły rzetelnie wykonywał obowiązki nałożone na niego w postępowaniu upadłościowym.
Umorzeniem objęte są wierzytelności umieszczone na liście wierzytelności oraz te, które mogły zostać zgłoszone, jeżeli ich istnienie stwierdzone było dokumentami upadłego.
Nie podlegają umorzeniu należności alimentacyjne, renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, wierzytelności ze stosunku pracy oraz składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników.
Przy orzekaniu o umorzeniu całości lub części zobowiązań upadłego sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie, zaś na postanowienie sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna. Zasad tych nie stosuje się, jeżeli już wcześniej wobec upadłego ogłoszono upadłość albo odmówiono wszczęcia postępowania upadłościowego z powodu braku majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania, a od zakończenia tego postępowania lub odmowy jego wszczęcia do dnia wszczęcia obecnego postępowania upadłościowego nie upłynęło dziesięć lat.
Postępowanie upadłościowe podlega uchyleniu w razie prawomocnego odrzucenia albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Zmiany stosunków prawnych dokonane na podstawie przepisów ustawy obowiązują upadłego i drugą stronę również po umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego, chyba że przepisy odrębnej ustawy stanowią inaczej. Ta sama sytuacja dotyczy przypadku uchylenia postępowania upadłościowego - z pewnym zastrzeżeniem. Upadły bowiem może cofnąć wypowiedzenie umów dokonane przez syndyka albo zarządcę, jeżeli nie upłynął termin wypowiedzenia, a także w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia albo doręczenia postanowienia, którym uchylono postępowanie – odstąpić od umów zawartych przez syndyka albo zarządcę, jeśli umowa przez nich zawarta nie została wykonana albo została wykonana częściowo.