– Zwracamy uwagę na potrzebę wykorzystania otrzymywanego przez spółki państwowe wsparcia nie tylko do przetrwania kryzysu, ale i aktywnej restrukturyzacji, nastawionej na rzeczywistą poprawę w efektywności działalności komercyjnej. Obecnie ponawiamy ten apel, ponieważ widoczne na rynku przemiany sposobu działania firm prywatnych stanowić będą coraz bardziej poważny problem dla pozostających w letargu podmiotów państwowych – uważa dr Grażyna Magdziak, minister ds. majątku Skarbu Państwa w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC.
Polecamy: Nowe technologie w pracy księgowych
– Winę za ten stan rzeczy ponoszą nie tylko niekompetentne zarządy i rady nadzorcze spółek Skarbu Państwa, ale także procedury obowiązujące w obszarze państwowego sektora gospodarki – podkreśla Grażyna Magdziak. BCC wielokrotnie postulował, aby zarządy oraz rady nadzorcze spółek Skarbu Państwa były – w interesie społecznym – powoływane w oparciu o kryteria kompetencyjne, a nie polityczne. Celowi temu służyć miały zapisy Ustawy o zarządzaniu mieniem państwowym. Ponadto, liczono na pozytywne zmiany w tym zakresie, po tym jak utworzono na jesieni 2019 r. Ministerstwo Aktywów Państwowych. – Niestety, sposób powołania organów korporacyjnych spółek państwowych nie zmienił się, a w wielu przypadkach uległ nawet pogorszeniu.
Fakt ten w sposób szczególnie negatywny oddziałuje na zarządzanie majątkiem państwowym obecnie, gdy mamy do czynienia z pandemią i koniecznością bardzo sprawnego radzenia sobie z decyzjami biznesowymi – rekomenduje minister ds. majątku Skarbu Państwa w Gabinecie Cieni BCC. Wśród pozytywnych działań dr Grażyna Magdziak wymienia program restrukturyzacji kopalń, do czego zmusiły rząd wymagania polityki energetycznej Unii Europejskiej, które Polska powinna przyjąć i wspierać.
– Jest to tendencja bardzo pożądana, dobra z punktu widzenia gospodarki i od lat wyczekiwana w branży energetycznej. W długiej perspektywie czasowej, obok korzystnych działań na rzecz poprawy klimatu, spowoduje bowiem zmniejszenie cen energii, przez co wpłynie na poprawę konkurencyjności polskiej gospodarki – wyjaśnia minister ds. majątku Skarbu Państwa w Gabinecie Cieni BCC. – Po długim okresie marginalizacji, od 2020 r., energetyka odnawialna zaczyna zajmować stosowne miejsce w planach strategicznych rządu w praktyce, a nie tylko w deklaracjach słownych – dodaje.
Wskazania dla rządu
Dla potrzeb wsparcia firm dotkniętych kryzysem, spowodowanym pandemią, rząd podjął cały szereg kroków czasowo obniżających koszty ich funkcjonowania oraz umożliwił uzyskanie przez te firmy dodatkowych środków pieniężnych z budżetu państwa. Taka pomoc finansowa skierowana jest zarówno do podmiotów prywatnych jak i państwowych. Te pierwsze jednak skutecznie wykorzystują uzyskaną pomoc nie tylko dla utrzymania prowadzonej przed COVID-19 działalności, ale również dla trwałego dostosowania się do nowych – prawdopodobnie już na stałe zmienionych – warunków rynkowych.
Ograniczają zatem koszty administracyjno-biurowe, zmniejszają powierzchnię biur, tworzą zespoły pracujące już ciągle w systemie zdalnym lub elastycznym, zwiększają zakres outsorsingu, przechodzą na robotyzację części procesów produkcyjnych przez zakup odpowiednich maszyn i urządzeń itp. Firmy państwowe natomiast, w przeważającym stopniu, wykorzystują udzielaną pomoc w sposób bierny tj. na pokrycie kosztów postoju przy zmniejszonej sprzedaży. Praktycznie większość z nich nie podejmuje systemowych działań restrukturyzacyjnych, co oznacza, iż po ustaniu problemów z pandemią i powrocie gospodarki do normalnego trybu funkcjonowania będą one w trudniejszej sytuacji rynkowej niż przed pojawieniem się COVID-19.
Ich otoczenie konkurencyjne będzie już miało bowiem zrestrukturyzowane koszty i efektywniejszy system prowadzenia biznesu. Winę za ten stan rzeczy ponoszą nie tylko niekompetentne zarządy i rady nadzorcze spółek Skarbu Państwa, ale także procedury obowiązujące w obszarze państwowego sektora gospodarki. Wszelkie decyzje odnośnie głębszych i kosztowniejszych zmian w funkcjonowaniu tych spółek obwarowane są dużymi biurokratycznymi regulacjami, a w przypadku większych podmiotów również naciskami politycznymi. Na konieczność wykorzystania otrzymywanego przez spółki państwowe wsparcia nie tylko dla potrzeb przetrwania kryzysu, ale i aktywnej restrukturyzacji, nastawionej na rzeczywistą poprawę w efektywności działalności komercyjnej, zwrócono już uwagę w raporcie Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC z czerwca br. Obecnie ponawiamy ten apel, ponieważ widoczne na rynku przemiany sposobu działania firm prywatnych stanowić będą coraz bardziej poważny problem dla pozostających w letargu podmiotów państwowych.
W ciągu ostatnich lat w Polsce powstało bardzo wiele instytucji wspierających funduszami publicznymi innowacyjne przedsięwzięcia gospodarcze, działające głównie jako start-upy. Założycielami tych instytucji, tworzonych przede wszystkim w formie funduszy, są państwowe podmioty finansowe takie jak banki i ubezpieczyciele, uczelnie oraz spółki państwowe lub z dominującym udziałem Skarbu Państwa (ORLEN, KGHM, PGNiG, ARP). W sierpniu powiadomiono o powołaniu kolejnych takich organizacji. Jest to NIF (NCBiR Investment Fund ASI S.A. z budżetem 700 mln zł), ukierunkowany na wspieranie start-upów z grupy MŚP oraz start-upowy fundusz nastawiony na firmy fin-tech oraz gry komputerowe utworzony przez Totalizator Sportowy.
Generalnie, inicjatywę wspierania przez rząd rozwoju innowacyjnych pomysłów gospodarczych uważamy za bardzo pożądaną. Niemniej praktyka wykazuje, że działalność tego typu organizacji, powoływanych często z pobudek prestiżowych, bez kompetentnej kadry i skutecznych narzędzi pozyskiwania projektów inwestycyjnych nie zawsze spełnia oczekiwania jej założycieli. Fundusze start-upowe utworzone przez Grupę AZOTY oraz przez spółkę LOTOS już zrezygnowały z prowadzenia rekrutacji i zamknęły swoją działalność. Kilka innych funduszy, chociaż jeszcze funkcjonuje i dysponuje dużym kapitałem, nie potrafi pozyskać atrakcyjnych, godnych finansowania projektów i generuje tylko niepotrzebne koszty, „przejadając” powierzone im środki.
Poza podmiotami państwowymi, finansowanie innowacyjnych projektów oferują także liczne, prywatne fundusze inwestycyjne, aktywnie działające w obszarze małych i średnich firm. Skuteczność funduszy prywatnych jest większa niż państwowych, ponieważ procedury udostępnienia środków finansujących są mniej skomplikowane, a na etapie realizacyjnym projektu ich merytoryczne wsparcie jest bardziej profesjonalne.
BCC wielokrotnie apelował by zarządy oraz rady nadzorcze spółek Skarbu Państwa były – w interesie społecznym – powoływane w oparciu o kryteria kompetencyjne, a nie polityczne. Celowi temu służyć miały zapisy Ustawy o zarządzaniu mieniem państwowym. Ponadto, liczono na pozytywne zmiany w tym zakresie, po tym jak utworzono na jesieni 2019 r. Ministerstwo Aktywów Państwowych.
Niestety, sposób powołania organów korporacyjnych spółek państwowych nie zmienił się, a w wielu przypadkach uległ nawet pogorszeniu. Fakt ten w sposób szczególnie negatywny oddziałuje na zarządzanie majątkiem państwowym obecnie, gdy mamy do czynienia z pandemią i koniecznością bardzo sprawnego radzenia sobie z decyzjami biznesowymi. Powołane na zapotrzebowanie polityczne, oderwane od praktyki gospodarczej zarządy, a przede wszystkim rady nadzorcze, w zakresie których należy przecież decyzyjność w sprawach strategicznych nie radzą sobie z zaistniałą sytuacją. Fatalnie to wróży przyszłości spółek i po raz kolejny potwierdza pilną potrzebę kierowania się przy powoływaniu organów korporacyjnych tych podmiotów jedynie względami kompetencyjnymi.
Trzeba również uwzględnić, że w najbliższych miesiącach liczyć się należy z tendencją odwrotną od postulowanej wyżej. Zapowiedziane zmniejszenie liczby ministerstw i generalne „odchudzenie” kadry w administracji państwowej spowoduje bowiem gwałtowną presję na obdzielanie posadami w spółkach państwowych zwolnionych z urzędów pracowników wyższych szczebli. Pełnią oni swoje obowiązki z nadania politycznego i po zwolnieniu rządzący będą chcieli zapewnić im komfortowe posady w spółkach Skarbu Państwa. Przestrzegamy przed takim działaniem!
dr Grażyna Magdziak, minister ds. majątku Skarbu Państwa Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC Ekspert z zakresu zagadnień prywatyzacyjnych, analizy finansowej przedsiębiorstw, rynku kapitałowego i restrukturyzacji. Doradca parlamentarny i doradca ekonomiczny wielu firm. Od 20 lat prezes jednej z najlepszych firm doradczych – BAA Polska. Stały członek Rady Dialogu Społecznego z ramienia przedsiębiorców. Jedna z założycielek BCC, członek Rady Organizatorów oraz Konwentu BCC.
Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA