W ramach pierwszej grupy przepisów podstawę stanowi znowelizowana ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 19 grudnia 2008 r. (Dz.U. nr 18 z 2009 r., poz. 97), która w zasadniczy sposób ograniczyła liczbę i czas trwania prowadzonych kontroli. Zgodnie z treścią art. 82 ust. 1 wymienionej ustawy wdrożono zakaz prowadzenia więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie u tego samego przedsiębiorcy (w tym zajmującego się szeroko rozumianą turystyką).
Przytoczony zakaz kontroli nie dotyczy jednak sytuacji, gdy:
• ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej;
• przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia;
• odrębne przepisy przewidują możliwość przeprowadzenia kontroli w toku prowadzonego postępowania dotyczącego przedsiębiorcy;
• przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;
• kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;
• przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej.
Oprócz ograniczeń liczby kontroli ustawa wprowadza również ograniczenia czasu jej trwania. W jednym roku kalendarzowym kontrola przedsiębiorcy nie może przekraczać (art. 83 ust. 1):
• mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych,
• małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych,
• średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,
• pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Obecne przepisy pozwalają na sumowanie czasu trwania wszystkich kontroli przez inspektorów w danym roku kalendarzowym z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa turystycznego. Istotną nowością w sferze kontroli jest wcześniejsze powiadomienie przedsiębiorcy o planowanej kontroli na minimum 7 dni od daty doręczenia zawiadomienia, a nie później niż 30 dni.
Przedłużenie czasu trwania kontroli określonego w upoważnieniu wymaga uzasadnienia na piśmie, które doręcza się przedsiębiorcy oraz wpisuje do książki kontroli przed
podjęciem dalszych czynności kontrolnych.
Przeczytaj koniecznie Biuro podróży - biznes plan
Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym.
Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli działalności przedsiębiorcy. Upoważnienie jest istotne, ponieważ musi określać zakres kontroli, datę jej rozpoczęcia i przewidywanego terminu jej zakończenia, a także zawierać pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy. Zakres kontroli nie może wykraczać poza ten, który został wskazany w upoważnieniu. Ponadto nie może się zmieniać osoba upoważniona do kontroli oraz czas samej kontroli.
Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej, w szczególności w czasie jego nieobecności. Końcowym stadium przeprowadzonej kontroli jest sporządzenie protokołu kontroli wraz z zaleceniami pokontrolnymi do wykonania przez przedsiębiorcę w określonym czasie. Dokumenty te stanowią integralną część prowadzonej książki kontroli przez przedsiębiorcę.
Przedsiębiorstwo turystyczne może być poddane kontroli przez różnorodne instytucje, które posiadają określone uprawnienia do jej przeprowadzania:
• hotele, restauracje, turystyka, rekreacja: Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowa Inspekcja Pracy, Nadzór budowlany, Kontrola skarbowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Technicznego, Państwowa Straż Pożarna, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kontrola legalności zatrudnienia,
• tylko hotele i restauracje: Państwowa Inspekcja Handlowa,
• nie kontrolują żadnego z tych typów firm: Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Państwowa Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Celna, Inspekcja Jakości Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Transportowa, Wyższy Urząd Górniczy.
Ważnym rodzajem kontroli jest kontrola podatkowa realizowana przez urzędy skarbowe, izby skarbowe, urzędy kontroli skarbowej. Można skontrolować podatnika (podatnika VAT), płatnika (pracodawca wyliczający, pobierający i wpłacający zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych), inkasenta i następcę prawnego. Zasadniczo kontrolę podatkową powinien wszcząć i prowadzić organ podatkowy właściwy dla danego podatnika, a jeśli kontrolę przeprowadził inny terytorialnie urząd, powinien on przekazać wnioski z przeprowadzonej kontroli właściwemu terytorialnie organowi podatkowemu.
Polecamy serwis Fundusze unijne
Właściwe instytucje ubezpieczeniowe i finansowe danego biura podróży mają prawo żądać od przedsiębiorców turystycznych dokumentów potwierdzających ich sytuację finansową. W szczególności dotyczy to rocznych przychodów, które są wskaźnikiem określającym minimalną wysokość sum gwarancyjnych gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej ustalonych w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych na dany rok. Ubezpieczyciele i gwaranci jako strona ponosząca ryzyko swojej działalności związanej z udzielaniem zabezpieczeń finansowych są bezpośrednio zainteresowani weryfikacją kondycji finansowej przedsiębiorców turystycznych, którzy ubiegają się o uzyskanie takiego zabezpieczenia.
Fragment pochodzi z książki „Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwie turystycznym” Władysława Biczysko (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011). Wykorzystanie za wiedzą Wydawcy.