Umowa przewłaszczenia stanowi formę zabezpieczenia roszczeń przysługujących wierzycielowi w przypadku niewypłacalności dłużnika. Wskazana umowa należy do tzw. umów nienazwanych co oznacza, że jej struktura zależy wyłącznie od decyzji stron w tym zakresie. Przewłaszczenie jest najczęściej stosowane przez banki w celu zabezpieczenia ich wierzytelności. Co do zasady umowa przewłaszczenia nie została uregulowana bezpośrednio w przepisach prawa, jednakże w takiej sytuacji można powoływać się na regulacje zawarte w prawie bankowym. Zgodnie z art. 101 tej ustawy można dokonać czasowego przeniesienia wierzytelności na bank bądź osobę trzecią celem zabezpieczenia roszczeń wierzyciela do czasu spłaty zadłużenia wraz z odsetkami i prowizją. Dotyczy to również prawa własności rzeczy ruchomych i papierów wartościowych. Oznacza to, że zabezpieczenie będzie mogło dotyczyć każdej rzeczy ruchomej a jej wartość będzie zbliżona do wysokości zabezpieczonej wierzytelności.
Przewłaszczenie na zabezpieczenie ma charakter czasowy, wobec czego wraz ze spłatą zadłużenia, należnymi odsetkami i prowizją, dłużnikowi będzie przysługiwało roszczenie o wydanie przewłaszczonej rzeczy.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na nasz Newsletter!
Postanowienia umowne
W związku ze skromnym zakresem regulacji prawnych odnoszących się do przewłaszczenia, strony mają większą swobodę w zakresie kształtowania stosunku umownego. W takiej sytuacji strony mogą lepiej dopasować treść do okoliczności sprawy. Należy jednak pamiętać, że główną funkcją umowy jest przeniesienie powiernicze, w związku z czym wierzyciel (bank, osoba trzecia) nie może swobodnie rozporządzać rzeczą, w szczególności zbywać jej. Umowa przewłaszczenia powinna co do zasady zawierać:
- określenie rodzaju wierzytelności,
- opis przedmiotu zabezpieczenia, podlegającego przewłaszczeniu na wierzyciela,
- warunek, którego ziszczenie spowoduje, że własność zabezpieczonego mienia wróci do dłużnika,
- dodatkowo w umowie można zastrzec prawa i obowiązki stron w odniesieniu do przedmiotu przewłaszczenia.
Umowa przewłaszczenia nieruchomości
Zgodnie z obowiązującymi skromnymi regulacjami przedmiotem przewłaszczenia mogą być rzeczy ruchome oraz papiery wartościowe. Czy można jednak zawrzeć umowę przewłaszczenia nieruchomości? Z istoty przewłaszczenia wynika, że musi zostać spełniony warunek, aby umowa doszła do skutku, a w odniesieniu do nieruchomości zastrzeżenie warunku bądź terminu jest niemożliwe. W takiej sytuacji należy odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 157 k.c. nie można przenieść własności nieruchomości pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu. W takim przypadku umowa będzie nieważna. Jeżeli jednak umowa taka została zawarta wymagane jest dodatkowe porozumienie stron, które będzie obejmowało bezwarunkową zgodę na przeniesienie własności (w tym wypadku przewłaszczenie). Można zatem uznać, że pomimo istniejących rozbieżności w regulacjach prawnych możliwe będzie przewłaszczenie nieruchomości.
Forma umowy przewłaszczenia
Skoro umowa przewłaszczenia należy do grupy umów nienazwanych, czyli takich, które pozwalają na swobodę kształtowania stosunku umownego – forma umowy może być dowolnie konstruowana przez strony. Dowolność w zakresie przewłaszczenia będzie miała zastosowania w odniesieniu do ruchomości i papierów wartościowych. Natomiast w przypadku nieruchomości ustawodawca stawia wymóg formy aktu notarialnego - zgodnie z art. 158 k.c. Niezachowanie tej formy będzie powodowało nieważność umowy przewłaszczenia. Ze względu na czasowy charakter umowy, do momentu wypełnienia obowiązków przez dłużnika nie dokonuje się zmian wpisów w ewidencji oraz rejestrach, w których zarejestrowany jest przedmiot przewłaszczenia. Możliwe jest jednak dopisanie przyjmującego mienie jako właściciela, jeżeli okres trwania zabezpieczenia roszczenia jest znaczny.