Przy ujęciu obu przestępstw bankructwa należy wskazać, że mogą mieć one różny ciężar gatunkowy. Przy zwykłej postaci bankructwa skutek wywołany przez dłużnika musi być następstwem rażącego naruszania reguł prawidłowej gospodarki. W zachowaniu dłużnika brak będzie działań świadczących o oszukańczych zamiarach, lecz podejmowane przez dłużnika inicjatywy gospodarcze będą tak nieracjonalne i pozbawione szans na osiągnięcie celu gospodarczego, jakim jest wypracowanie zysku, że całokształt zachowania się sprawcy będzie świadczyć co najmniej o godzeniu się na bezpośrednie zmierzanie w kierunku osiągnięcia stanu niewypłacalności lub upadłości.
Inaczej sytuacja kształtować się będzie w wypadku bankructwa oszukańczego, gdzie będziemy mieli do czynienia z sytuacją, gdy szereg z podejmowanych przez dłużnika czynności będzie wyczerpywać znamiona innych przestępstw (np. oszustwa).
W obu zachowaniach skutek będzie ten sam, lecz z zasady przy bankructwie oszukańczym będziemy mieli do czynienia z zamiarem przemyślanym, gdzie prowadzenie działalności gospodarczej jest tylko sposobem koniecznym do uzyskania bezpodstawnych korzyści majątkowych kosztem swoich wierzycieli, a sama upadłość lub niewypłacalność jest niejako wkalkulowana w cały proces działania dłużnika. Choć oczywiście oszukańcze bankructwo może nastąpić w okresie późniejszym, kiedy to dopiero na pewnym etapie prowadzenia swoich interesów dłużnik podejmuje decyzję o uzyskaniu nienależnych mu korzyści majątkowych, odstępując jednocześnie od obowiązku zapłaty swoich długów [M. Wiśniewski, Prawnokarna ochrona wierzytelności majątkowych uczestników obrotu gospodarczego, Kraków 2000, s. 78].
Zobacz także: Powództwa o ograniczenie egzekucji i zwolnienie zajętej rzeczy od egzekucji
Przy przestępstwie z art. 301 § 3 k.k. ustawodawca wskazał dwa możliwe sposoby zachowania się sprawcy, polegające na trwonieniu składników majątkowych lub zaciąganiu zobowiązań, albo zawieraniu umów oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania [Zeszyty – Motywy do Kodeksu karnego z 1932 r., t. V, s. 237–238]. Chodzić tu może o przeznaczenie majątku zaangażowanego w działalność gospodarczą na potrzeby konsumpcyjne własne lub osób bliskich.] Oczywiście cel tych wydatków może być inny, o ile są one niewspółmierne do faktycznych możliwości finansowych. Do tego rodzaju wydatków zaliczyć można także darowizny, sponsorowanie osób lub instytucji niezwiązanych ze sprawcą [K Buczkowski, M. Wojtaszek, Przestępstwa gospodarcze w praktyce prokuratorskiej i sądowej, Warszawa 1998, s. 66]5.
Przestępstwa z art. 301 § 1-3 k.k. może popełnić jedynie sprawca mający określone kwalifikacje, w tym przypadku sprawcą może być jedynie osoba będąca dłużnikiem kilku wierzycieli. Są to przestępstwa materialne, a do ich znamion należy alternatywnie określony skutek w postaci udaremnienia lub ograniczenia zaspokojenia należności wierzycieli. Ze względu na znaczną karygodność przestępstwa określonego w art. 301 § 1-3 k.k. oraz to, że w sposób szczególny godzą one w pewność obrotu gospodarczego, przestępstwa te są publiczno – skargowymi, ściganymi z urzędu.
Polecamy: Cel postępowania zabezpieczającego
Sprawcy czynu zabronionego z ww. przepisu grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat 2.
Izabela Kałczuga jest prawnikiem w Kancelarii Prawnej Skarbiec.Biz
Robert Nogacki jest właścicielem Kancelarii Prawnej Skarbiec.Biz