Moja teściowa wpadła w pętlę zadłużenia. Długo nikomu się nie przyznawała, że ma jakiekolwiek kłopoty finansowe. Gdy w końcu sprawa się wydała, skala problemu przerosła nas z żoną. Teściowa zawarła w ciągu ostatnich trzech lat 22 umowy kredytu i pożyczki. Łączne zadłużenie wynosi 96 000 zł. Głównie brała kolejne pożyczki na spłatę bieżących rat, których nie dawała rady opłacić z małej emerytury. I tak to się zaczęło. Od kredytu na zakup komputera dla wnuczka. Teraz na emeryturze jest zajęcie komornicze i teściowej pozostaje jedynie 660 zł na życie. Non stop telefony z pogróżkami od firm windykacyjnych, banków i firm pożyczkowych. Próbowaliśmy negocjować z wierzycielami, poszliśmy po poradę do prawnika, chcieliśmy złożyć wniosek o upadłość. Okazało się, że nie będzie to możliwe, ponieważ teściowa nie ma żadnego wartościowego majątku i sąd oddali wniosek z uwagi na brak środków, które pokryją koszty postępowania wycenione na 10.000 zł. To dla kogo jest to postępowanie upadłościowe, dla bogaczy?
Opisana przez konsumenta kwestia jest dobrze znana Federacji Konsumentów. Problem nadmiernego zadłużenia, który pojawił się po wielkim bumie kredytowym i następującym po nim kryzysie na rynku finansowym, dotyka coraz większej liczby gospodarstw domowych. Stale rośnie liczba gospodarstw domowych nie regulujących terminowo swoich zobowiązań. Wiele osób z powodu kłopotów finansowych ucieka w tzw. szarą strefę. Jest to wynikiem nie tylko niechęci konsumentów do spłacania długów, ale głównie ich bezradności. Brak zdolności kredytowej, firmy pożyczkowe obiecujące magiczne wyjście z problemów, prawie niemożliwe negocjacje z wierzycielami, komornikami czy brak możliwości skorzystania narzędzi restukturyzacyjnych. Do tego wprowadzona w 2009 r. do polskiego systemu prawa procedura tzw. upadłości konsumenckiej, która w praktyce okazała się praktycznie nie do zastosowania.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Co uległo zmianie w upadłości konsumenckiej?
Postępowanie o ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej zostało zdecydowanie bardziej uproszczone. Zmienione zostały przesłanki dopuszczalności ogłoszenia upadłości, czyli kiedy możemy ogłosić upadłość konsumencką. Konsument, który nie jest w stanie terminowo regulować znacznej części swoich zobowiązań, czyli popadł w stan niewypłacalności, nie ze swojej winy lub nie w wyniku swego rażącego niedbalstwa, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Nawet gdy konsument jest „winny”, czyli zachodzą przesłanki wykluczające, sąd może w wyjątkowych przypadkach ogłosić upadłość takiej osoby.
Także wiele zmieniło się w zakresie kosztów postępowania. Najważniejsze, że nowe rozwiązanie nie dyskwalifikuje na wstępie konsumentów, którzy nie posiadają majątku wystarczającego na zabezpieczenie kosztów samego postepowania. Obostrzenie to powodowało bardzo duży odsetek oddalanych wniosków o ogłoszenie upadłości. Jeżeli konsument nie posiada majątku lub środków na pokrycie kosztów postępowania, sąd może zadecydować o pokryciu tych kosztów tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, które potem dopisuje się do listy długów konsumenta i spłaca wraz z innymi wierzytelnościami w planie spłaty. Także bohaterka naszego artykułu mogłaby złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości bez obawy, że sąd oddali jej wniosek z uwagi na tzw. ubogość masy.
Zobacz: Upadłość konsumencka - vademecum
Poza tą ogromnie pozytywną zmianą zdecydowanie zmniejszone zostało wynagrodzenie syndyka za jego pracę wykonaną w trakcie postępowania. Obniżeniu uległa także opłata od wniosku z 200 zł do wysokości opłaty podstawowej: 30 zł.
Skrócony zostaje także okres, w którym upadły konsument będzie zobowiązany do dokonywania spłat na rzecz wierzycieli z 5 do 3 lat. Po wykonaniu takiego planu spłaty sąd umarza pozostałe zobowiązania konsumenta.
Sąd może nawet w szczególnych przypadkach, gdy sytuacja życiowa upadłego na to wskazuje, zadecydować o umorzeniu pozostałych zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłat.
Gdy do majątku upadłego należy nieruchomość, w której konsument zamieszkuje, niestety będzie musiała ona zostać sprzedana. Jednak z kwoty sprzedaży sąd wydzieli upadłemu kwotę odpowiadająca nawet 24-miesięcznemu czynszowy najmu, aby konsument mógł wynająć mieszkanie. Poprzednio okres ten nie przekraczał 12 miesięcy.
Procedura ogłaszania upadłości konsumenckiej
Pozytywnym rozwiązaniem jest także wprowadzenie możliwości zawarcia układu z wierzycielami na wniosek upadłego w trakcie postepowania. Może to pozwolić np. na zachowanie mieszkania przy uzgodnieniu z wierzycielami takiego rozwiązania.
W dużym uproszczeniu, postępowanie wygląda zatem tak. Wniosek upadłego, postanowienie o ogłoszeniu upadłości, ustalenie i wycena majątku upadłego przez syndyka, sprzedaż majątku dłużnika, ustalenie planu spłat na rzecz wierzycieli, po wykonaniu planu spłat umorzenie zobowiązań. W niektórych przypadkach rezygnacja z planu spłat lub też zawarcie układu z wierzycielami.
Ustawa dokonująca zmiany przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od jej ogłoszenia, co oznacza, że pierwsze wnioski pod rządami nowych przepisów mogą zostać złożone pod koniec tego roku.