Organami postępowania egzekucyjnego są sąd rejonowy i komornik. Komornik, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.
Komornik czynności egzekucyjne, co do zasady, wykonuje osobiście. Przy realizacji powyższych czynności, podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa.
Postępowanie egzekucyjne, prowadzące do fizycznego zaspokojenia roszczeń wierzyciela, jest więc poniekąd uzależnione od działań i skuteczności komornika.
Co się więc dzieje gdy komornik ten działa w sposób opieszały, a tym samym zaniedbuje obowiązek dokonania konkretnej czynności. Ustawodawca wyszedł jednak naprzeciw temu problemowi.
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia możliwości interwencji wierzyciela, warto zauważyć, iż ustawodawca wyraźnie oddziela dwa pojęcia: bezczynność komornika i zaniechanie dokonania czynności przez komornika. Kodeks postępowania cywilnego (dalej „k.p.c.”) reguluje w art.767 k.p.c. tylko tą drugą sytuację.
Bezczynność komornika, wyraża się bowiem nie w zaniechaniu wykonania obowiązku wynikającego z ustawy, lecz w innym od zaniechania zachowaniu się komornika, np. niedokonywaniu w ogóle żadnych czynności w sprawie – zgodnie z art.45a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (zob. Olimpia Marcewicz. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. LEX 2012).
Skarga na czynności komornika-kiedy przysługuje?
Skarga na bezczynność może być wniesiona jedynie w ramach nadzoru administracyjnego do prezesa sądu przy którym działa komornik (zob. Małgorzata Brulińska. Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz. LEX 2012). Niewątpliwie więc, jest to zgoła inna konstrukcja, aniżeli interwencja – skarga z art.767 k.p.c.
Zgodnie z art.767 §1 k.p.c. „Na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności.” Skarga na zaniechanie dokonania czynności przez komornika może być złożona przez każdy podmiot posiadający w sprawie interes prawny, a więc również przez osobę która nie jest uczestnikiem postępowania (zob. Olimpia Marcewicz. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. LEX 2012).
Skarga taka, powinna czynić zadość wymogom formalnym pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem. Wnosi się ją w terminie siedmiodniowym od dnia w którym zaniechana czynność powinna być dokonana.
Odpis skargi trafia do komornika, który w ciągu 3 dni od jego otrzymania, wskazać musi na przyczyny swojego zaniechania. Komornik, przyczyny te przesyła następnie do właściwego sądu rejonowego, chyba że w całości uwzględni zarzuty skargi i dokona zaniechanej czynności - w takim przypadku sąd umorzy postępowanie.
Uprawnienia i obowiązki komornika
Skargę rozpoznaje sąd rejonowy w terminie tygodniowym od daty jej wpływu do sądu. Istotnym jest, iż wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego (zob. Dariusz Zawistowski. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730-1088. LEX 2011). Sąd rozstrzyga sprawę poprzez zobowiązanie komornika do dokonania zaniechanej czynności.
Podmiot wnoszący skargę, musi być ponadto świadomy, iż skargę wniesioną po terminie, nieopłaconą, której braków formalnych strona nie uzupełniła w terminie bądź z innych przyczyn niedopuszczalną, sąd odrzuci. Na postanowienie sądu w sprawie odrzucenia skargi przysługuje zażalenie.
Skarga na zaniechanie dokonania czynności przez komornika jest instytucją potrzebną, lecz niedopracowaną. Nawet bowiem w przypadku wypełnienia przez skarżącego wymogów formalnych jej złożenia, może spowodować przedłużenie postępowania egzekucyjnego o kilka miesięcy.
W takim przypadku skuteczniejszymi alternatywami dla skarżącego, może być:
a) wszczęcie postępowania z nadzoru administracyjnego, wynikającego z art.45a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
b) wszczęcie postępowania uregulowanego w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Art. 1 ust. 2 ustawy stanowi, że „Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio, gdy na skutek działania lub bezczynności sądu albo komornika sądowego doszło do naruszenia prawa strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.”
Krzysztof Gładych, aplikant Radcowski - Kancelaria BKM
Łukasz Bernatowicz, Radca Prawny - Kancelaria BKM