Praca podczas upałów wymaga odpowiedniej organizacji stanowiska i środowiska pracy. W związku z tym po stronie pracodawcy pojawiają się pewne obowiązki konieczne do spełnienia, by praca była wykonywana w bezpiecznych i higienicznych warunkach.
Polecamy: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł
Praca w upały to sytuacja, w której pracodawca ma obowiązek przede wszystkim zapewnić pracownikom zimne napoje.
Podczas upałów wydajność pracownika spada
Wyjątkowo źle znosimy częste zmiany temperatur – takie jak kilka dni upałów, po których następuje okres nagłego ochłodzenia, a za chwilę znowu skwar. Takie skoki temperatury nie tylko są nieprzyjemne, ale mogą być niebezpieczne na przykład dla osób starszych. Wysoka temperatura negatywnie wpływa na wykonywanie obowiązków zawodowych. Zostało już udowodnione, że w ciągu lata produktywność pracowników spada o 20%. W interesie pracodawcy leży zatem stworzenie na ten czas odpowiednich warunków pracy.
Obowiązki pracodawcy
Zgodnie z § 112 Rozporządzenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w typowych, normalnych warunkach pracy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom wodę zdatną do picia. Usytuowanie miejsca jej czerpania powinno się znajdować nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy. Jednocześnie § 113 ust. 1 i 2 ogólnych przepisów BHP wskazuje, że czerpanie wody powinno odbywać się tylko z zaworów czerpalnych (czyli kranów). W rozporządzeniu użyto pojęcia „woda zdatna do picia”, co oznacza wodę przebadaną pod względem higieniczno-sanitarnym, nadającą się do spożywania przez ludzi. O przydatności wody do spożycia decyduje Państwowa Inspekcja Sanitarna. Jeżeli woda z wodociągów nie powinna być spożywana, wówczas pracodawca musi dostarczyć pracownikom inne napoje. Ponadto rodzaj napojów oraz ich ilość jest uwarunkowana rodzajem wykonywanej pracy oraz potrzebami fizjologicznymi.
Praca w warunkach uciążliwych
Zasady dotyczące zatrudnienia pracowników w szczególnie uciążliwych warunkach pracy zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Jeżeli praca jest wykonywana w szczególnie ciężkich warunkach, wówczas pracodawca poza wodą do picia powinien dostarczyć pracownikom zimne napoje wzbogacone o sole mineralne i witaminy. Pracę podczas upałów zalicza się do pracy w ciężkich warunkach.
Prace szczególnie niebezpieczne wymieniono w dziale IV Procesy pracy w rozdziale 6. Rozporządzenia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP. Są to:
roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części;
prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych;
prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych;
prace na wysokości.
Kiedy kara grzywny?
W sytuacji sporu co do wielkości wskazanych temperatur (czy nie nastąpiło ich przekroczenie) obowiązek dowodowy ciąży na pracodawcy. Dzieje się tak, ponieważ to on jest zobowiązany do zapewnienia odpowiednich warunków pracy, które będą zgodne z przepisami BHP. Tym samym oznacza to, że obowiązek zapewnienia napojów zatrudnionym powinien być realizowany z urzędu, a nie na wniosek pracownika. Jeżeli inspektor pracy stwierdzi niespełnienie tego obowiązku, wówczas pracodawca może się spodziewać kary grzywny.
Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Ponadto, jeżeli praca w warunkach szczególnie niebezpiecznych jest wykonywana podczas upałów, to na pracodawcy ciąży obowiązek oceny, czy praca ta może być zrealizowana bezpiecznie, zważywszy na sprawność psychofizyczną pracownika. Wynika to z art. 207 § 1 i § 2 pkt 1 Kodeksu pracy odnoszącego się do odpowiedzialności za stan BHP w firmie, a także zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W Kodeksie pracy nie określono dodatkowych świadczeń wynikających z wykonywania pracy w podwyższonej temperaturze. Jednakże nie ma żadnych przeciwwskazań dla pracodawcy, by z własnej inicjatywy czy na wniosek pracowników (związków zawodowych) podjął działania ułatwiające i rekompensujące pracę podczas upałów. Pomysłem może być wprowadzenie dłuższych przerw w pracy lub skrócenie czasu pracy.