Stosunek pracy w polskim prawie pracy powstaje na podstawie: umowy o prace, mianowania, powołania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę. Niewątpliwie umowa o pracę jest najczęściej spotykaną podstawą zawarcia stosunku pracy.
Umowa o pracę jest umowa dwustronną. Po jednej stronie mamy pracodawcę, którym może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej. Drugą stroną umowy o prace jest pracownik. Pracownikiem jest osoba fizyczna.
Zobacz: Jaka powinna być treść umowy o pracę?
Zawarcie umowy o pracę wymaga zgodnego oświadczenia dwóch stron. Oświadczenie chęci zawarcia umowy o pracę musi być dobrowolne. Nikogo nie można zmuszać do zawarcia umowy o pracę. W polskim prawie obowiązuje zasada wolności pracy. Pracownik nie jest zmuszony do zawarcia umowy z konkretnym pracodawca. Pracodawca ma natomiast możliwość wyboru pracownika. Zatrudnienie określonej osoby pozostawione jest uznaniu pracodawcy.
Nawiązanie stosunku pracy na podstawie umowy o pracę następuje niezależnie od tego, jaka nazwę strony nadadzą umowie. Jeśli dwie osoby zawrą pomiędzy sobą umowę na podstawie, której jedna z nich będzie świadczyć pracę określonego rodzaju i pod kierownictwem drugiej osoby, w miejscu i czasie wskazanym przez tą osoba i w zamian otrzyma wynagrodzenie, a druga osoba będzie za świadczoną prace wypłacać pieniądze to mamy do czynienia z umową o pracę. Nie ma znaczenia fakt, że strony nazwały tę umowę na przykład umową zlecenia. Zawarcie umowy cywilnoprawnej, pomimo że świadczenie pracy następuje na przecz pracodawcy i pod jego kierownictwem stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Pracodawcy grozi za to kara grzywny. Pracownik może natomiast żądać przed sądem pracy ustalenia istnienia stosunku pracy.
Zobacz serwis: Umowa-pracownicy
Na podstawie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do świadczenia na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem pracy określonego rodzaju. Pracodawca natomiast zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika i wypłacania ma za świadczoną przez niego pracę odpowiedniego wynagrodzenia.
Umowa o pracę jest umową odpłatną. Za świadczoną pracę pracownik otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie. Pracodawca, który nie wypłaca wynagrodzenia musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami.