Na czym polega odstępne?
Umowa o odstępne jest odmianą umownego prawa odstąpienia. Zgodnie z art. 396 k.c. umowa o odstępne polega na zastrzeżeniu, że jednej lub obu stronom wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępnego). Odstępne jest więc określoną sumą pieniężną, której zapłata umożliwia skuteczne odstąpienie od umowy.
Czemu służy odstępne?
Instytucja odstępnego służy kilku celom. Poza tym, że zapłacenie odstępnego umożliwia dłużnikowi zwolnienie się z obowiązku wykonania zobowiązania, to pełni także następujące funkcje:
- Funkcję rekompensującą – odstępne pełni rolę wynagrodzenia strat, które druga strona umowy poniosła na skutek jej rozwiązania.
- Funkcję dyscyplinującą – odstępne wzmacnia umowę, ponieważ dłużnik liczy się z ewentualnością jego zapłacenia.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Co musi zawierać zastrzeżenie prawa odstąpienia za zapłatą odstępnego?
Zastrzeżenie prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego musi zawierać kilka obligatoryjnych komponentów. Są to następujące elementy:
- Wskazanie sumy pieniężnej na jaką opiewać będzie odstępne (wysokość odstępnego może być różna dla obu tron umowy).
- Określenie czy prawo do odstępnego przysługiwać będzie jednej czy też obu stronom zawartej umowy.
- Określenie terminu, w którym strona lub strony będą uprawnione do skorzystania z prawa do odstępnego.
Istnieje także możliwość zawarcia w umowie uwarunkowanego zastrzeżenia prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego. Strony uzależniają wówczas prawo do odstąpienia za zapłatą odstępnego od wskazanego przez nie warunku zawieszającego, czyli od zaistnienia konkretnego zdarzenia przyszłego i niepewnego.
Ponadto w klauzuli obejmującej zastrzeżenie prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego można zawrzeć obowiązek jego wypłaty nie stronie umowy, lecz osobie trzeciej.
Zobacz: Czym jest umowne prawo odstąpienia?
Jak skorzystać z prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego?
Żeby skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy za zapłatą odstępnego, należy przede wszystkim we wskazanym w umowie terminie złożyć jednostronne oświadczenie woli drugiej stronie umowy. Zapłata odstępnego powinna nastąpić przy wykonaniu prawa do odstąpienia – jednocześnie albo przed złożeniem oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Wynika to z art. 396 k.c., który to stanowi, że jeżeli zastrzeżono, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępnego), to oświadczenie o odstąpieniu będzie wówczas skuteczne tylko w sytuacji, gdy zostanie złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego. Zastrzeżenie prawa do odstąpienia od umowy za zapłatą odstępnego zmienia wiec charakter samego oświadczenia o odstąpieniu od umowy z czynności konsensualnej na realną.
Jeżeli zapłata odstępnego nastąpi po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu czynność tę uważa się za nieważną, przy czym jeśli w takiej sytuacji nie minął jeszcze termin, w którym strona jest uprawniona do skorzystania z prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego, to powinna ponownie złożyć oświadczenie o odstąpieniu i jednocześnie uiścić zapłatę z tytułu odstępnego.
W przypadku, gdy w klauzuli obejmującej zastrzeżenie prawa do odstąpienia za zapłatą odstępnego zawarty został obowiązek wypłaty odstępnego osobie trzeciej, oświadczenie o odstąpieniu od umowy składamy drugiej stronie umowy, natomiast zapłatę z tego tytułu świadczymy wskazanej w umowie osobie trzeciej.