Zasadą jest, której przedmiotem jest świadczenie niemożliwe jest nieważna (art. 387 § 1 Kodeksu cywilnego, dalej: k.c.). Świadczenie niemożliwe to takie, które według umowy ma wykonać dłużnik, a które jest niemożliwe do realizacji. Niemożliwość świadczenia może istnieć w chwili zawierania umowy, jest to tzw niemożliwość pierwotna. Jeśli niemożność świadczenia istniała w chwili zawarcia umowy jest to tzw niemożliwość obiektywna. Polega ona na tym, że nie tylko konkretny dłużnik, ale również żadna inna osoba nie może spełnić danego świadczenia, co podkreślił np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2009 r., sygn. akt II CSK 611/08. Świadczenie może stać się także niemożliwe już po zawarciu umowy, jest to wówczas tzw niemożliwość następcza.
Zobacz: Przewóz czy spedycja - porada
Strony zawarły umowę na dostawę drzewa. Kupujący dał zadatek na poczet tej umowy w wysokości 60 tys. zł. Po zawarciu umowy okazało się, że umowa nie może dojść do skutku, ponieważ drewno spłonęło w pożarze magazynu, o czym dostawca dowiedział się kilka godzin przed zawarciem umowy. Jakie są skutki takiej umowy?
Umowa ta jest nieważna, ponieważ dostawca wiedział, że zawiera umowę o świadczenie niemożliwe.
Przepisy chronią stronę umowy o świadczenie niemożliwe przed sytuacją, w której jedna ze stron takiej umowy wiedziała w chwili zawierania tej umowy, że świadczenie jest niemożliwe do realizacji. Strona umowy, która w chwili jej zawarcia wiedziała o niemożliwości świadczenia może być zobowiązana do naprawienia szkody, którą druga strona umowy poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia, co wynika z art. 387 § 2 k.c.
Przeczytaj uważnie Najpopularniejsze umowy o współpracy
Aby jednak można było mówić o domaganiu się odszkodowania od strony winnej zawarcia umowy o świadczenie niemożliwe muszą być spełnione następujące warunki:
- jedna z stron umowy o świadczenie niemożliwe wiedziała w chwili zawarcia umowy o niemożliwości świadczenia,
- strona, która wiedziała o niemożliwości świadczenia nie wyprowadziła drugiej strony umowy z błędu.
Co ważne, w przypadku niemożliwości świadczenia, o której wiedziała jedna ze stron umowy w chwili jej podpisywania obowiązek naprawienia szkody obejmuje nie tylko szkodę rzeczywista, ale także utracone korzyści.
Polecamy serwis Leasing
Od świadczenia niemożliwego należy odróżnić umowę o świadczenie sprzeczne z przepisami prawa. Jeśli bowiem przedmiotem umowy jest świadczenie sprzeczne z przepisami prawa, np. zawarto umowę na dostawę narkotyków nie oznacza to, że świadczenie jest niemożliwe, a wchodzą wówczas w grę przepisy dotyczące nieważności takiej umowy na podstawie art. 58 § 1 k.c. Przepis ten przewiduje nieważność czynności sprzecznej przepisami prawa.