Przepisy Kodeksu cywilnego, regulujące tę instytucję określają, że użytkowanie to obciążenie rzeczy prawem do jej używania i pobierania pożytków. Nie budzi wątpliwości, że użytkowanie może dotyczyć rzeczy ruchomych jak i nieruchomości (w tym drugim przypadku do umowy użytkowania konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, bowiem w myśl art. 245. § 1 kodeksu cywilnego do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności).Dodatkowo przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
Co do zasady przedmiotem użytkowania jest cała rzecz wraz z jej częściami składowymi i przynależnościami, chyba że w odniesieniu do przynależności strony umówiły się inaczej. Zakres użytkowania może jednak zostać ograniczony przez wyłączenie oznaczonych pożytków z rzeczy. W przypadku zaś użytkowania nieruchomości wykonywanie prawa użytkowania można ograniczyć do oznaczonej części tej nieruchomości.
Wykonywanie prawa użytkowania
Prawo użytkowania (używanie rzeczy i pobieranie z niej pożytków) może oczywiście wykonywać samodzielnie użytkownik. Jeżeli jednak użytkownik, nie chce bądź nie może samodzielnie wykonywać tego prawa, co do zasady, może prawo użytkowania wykonywać za pośrednictwem innych osób - zawierając w tym celu odpowiednie umowy zobowiązaniowe.
Porównaj: Czy przysługuje odszkodowanie za nieuczciwe negocjacje?
Użytkowanie jest ściśle związane z osobą użytkownika i ma charakter osobisty. W związku z tym, użytkowanie jest niezbywalne – nie może ono stanowić przedmiotu obrotu prawnego tj użytkowanie:
- nie może być przeniesione na inną osobę w drodze czynności prawnej;
- nie przechodzi na spadkobierców użytkownika;
- nie podlega egzekucji.
Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
Polecamy serwis Leasing
Należy pamiętać, że przepisy Kodeksu cywilnego nakładają na użytkownika określone obowiązki:
- użytkownik obowiązany jest do wykonywania swojego prawa zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki (oczywiście znaczenie pojęcia prawidłowa gospodarka może się zmieniać, dlatego pojęcie to należy każdorazowo rozważyć w zależności od określonego stanu faktycznego);
- w przypadku gdy użytkowanie obejmuje określony zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi. Włączone w ten sposób składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji;
- jeżeli użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony według oszacowania, użytkownik nabywa własność jego poszczególnych składników z chwilą, gdy zostały mu wydane; po ustaniu użytkowania obowiązany jest zwrócić zespół tego samego rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono;
- użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.