Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wkład w postaci świadczenia usług oznacza zobowiązanie się wspólnika do wykonywania co do zasady powtarzalnych, ale - niewykluczone - także jednorazowych lub podejmowanych okazjonalnie, stosownie do potrzeb i woli wspólników oraz potrzeb spółki, czynności na jej rzecz.
Chodzi o wszelkie te działania - zarówno odpłatne jak i nieodpłatne, które przysparzają korzyści spółce lub pozwalają na zaoszczędzenie wydatków. Usługi te mogą polegać na czynnościach marketingowych np. na pozycjonowaniu strony internetowej, poszukiwaniu nabywców towarów lub usług itd. Innym przykładem usług użytecznych dla spółki może być prowadzenie księgowości na rzecz wspólników, doradztwo prawne, a nawet sprzątanie biura. Jeżeli wkładem wspólnika jest świadczenie pracy, powinno się określić wyraźnie jej rodzaj oraz wartość, a także czas wykonywania. Należy jednak stanowczo podkreślić, że jako wkład do spółki może być traktowana tylko taka aktywność wspólnika, będąca świadczeniem usług, która wykracza poza zakres prowadzenia spraw spółki.
Wynika to bezpośrednio z art. 865. § 1, zgodnie z którym każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Pojawia się w związku z tym pytanie, czym jest prowadzenie sprawo spółki. Przyjmuje się, że jest to „wykonywanie odpowiednich czynności i podejmowanie stosownych decyzji zapewniających byt spółki i jej normalne funkcjonowanie; chodzi więc o działania dotyczące stosunków wewnętrznych spółki”
W związku z tym prowadzenie spraw spółki ze starannością właściwą dla wykonywani zobowiązań stanowi obowiązek wspólnika, za którego realizację wspólnikowi wynagrodzenie się nie należy, ponieważ takie działanie wynika z istoty członkostwa w spółce („Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony(...)”
Właśnie dlatego wspólnik nie może zawrzeć ze wspólnikami umowy o pracę, która polegałaby na prowadzeniu spółki lub jej reprezentowaniu. Wynagrodzeniem za reprezentowanie spółki oraz prowadzenie jej spraw jest udział w zyskach lub realizacja celu gospodarczego, dla którego spółka została zawiązana. Należy podkreślić, że nie jest to wynagrodzenie w rozumieniu kodeksu pracy.
Potwierdza to Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 października 2010 r. I FSK 1808/2009, zgodnie z którym: „Prowadzenie spraw spółki stosownie do art. 865 § 1 K.c. jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem każdego ze wspólników. Z tego właśnie powodu w piśmiennictwie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że skoro prowadzenie spraw spółki jest obowiązkiem wspólnika, to nie może on żądać za te czynności wynagrodzenia, gdyż osobiste świadczenie pracy wiążące się z prowadzeniem lub reprezentowaniem spółki wynika z istoty członkostwa w spółce cywilnej.” W podobny sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów z dnia 14 stycznia 1993 r. II UZP 21/92:
- "Wspólnik spółki cywilnej nie może zawrzeć ze wspólnikami tej spółki umowy o pracę, której przedmiotem byłoby prowadzenie lub reprezentowanie spraw spółki.
- Wspólnik taki podlega ubezpieczeniu społecznemu osób prowadzących działalność gospodarczą.”
W niniejszym opracowaniu poświęciłem najwięcej miejsca wkładom polegającym na świadczeniu usług, możliwe i częstsze są jednak wkłady polegające na wniesieniu do spółki własności lub innych praw.
Wkład w postaci rzeczy ruchomych lub nieruchomości polega na przeniesieniu własności rzeczy do wspólności łącznej, tzn. na wszystkich wspólników. Wspólnicy mogą wnieść wkłady w samej umowie spółki. Należy jednak pamiętać, że jeżeli własność nieruchomości ma być wniesiona do spółki (a więc de facto przeniesiona na wspólników, do wspólności łącznej), konieczna jest forma aktu notarialnego. Z kolei wniesienie do spółki cywilnej przedsiębiorstwa wymagać będzie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Do przeniesienia innych praw rzeczowych lub wynikających z umów (np. dzierżawy) albo ich ustanowienia konieczna jest forma właściwa dla danej czynności prawnej. Warto również wskazać na Uchwałę z 9 lutego 2007 r., III CZP 164/2006, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że przystąpienie nowego wspólnika do spółki, w której wspólnikom przysługuje współwłasność łączna nieruchomości, wymaga zachowania formy szczególnej obowiązującej przy przeniesieniu własności nieruchomości.
Polecamy: Rozwiązanie czy likwidacja spółki cywilnej?
Chciałbym podkreślić, że od chwili skutecznego wniesienia wkładów do spółki, prawa do nich nie przysługują ich dotychczasowemu właścicielowi, ale wspólnikom, do których należy wspólność łączna, w której wszyscy wspólnicy partycypują.
Wartość poszczególnych wkładów może zostać oznaczona w umowie spółki. W przeciwnym wypadku domniemywa się, że wkłady wspólników (również te polegające na świadczeniu usług) mają jednakową wartość.
Myślę, że na koniec warto wspomnieć, że wspólnik odpowiada nie tylko za samo wniesienie wkładu, ale również za jego wady. Stanowi o tym art. 862, zgodnie z którym jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie.
Warto również wskazać, że zgodnie z literalnym brzmieniem art. 860 (przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów), wniesienie wkładów nie jest konieczne dla zawiązania spółki.