Zastaw dopuszczalny, gdy udział można zbyć
Teoretycznie bowiem, zgodnie z treścią art. 57 § 1 Kodeksu cywilnego. w zw. z art. 2 ksh, zgoda na zbycie udziałów – czyli dokonanie czynności prawnej, której efektem jest najdalej idące w skutkach rozporządzeniem swym prawem – umożliwia inne rozporządzenie swym udziałem, które jednak nie prowadzi do jego zbycia lecz np. obciążenia.
Co do zasady więc, udziały w spółce osobowej jako prawa zbywalne, mające wartość majątkową i oznaczalne w sposób wystarczający, mogą stanowić przedmiot zastawu rejestrowego.
Zobacz: Jak przekształcić spółki prawa handlowego?
Należy jednak wskazać, iż uprawnienia korporacyjne, które trudno wycenić, jak i obowiązki jakie obciążają wspólnika, raczej nie mają zdolności zastawniczej. Zgodnie z dominująca opinią doktryny przedmiotem zastawu nie będzie zatem „ogół praw i obowiązków” wynikających z posiadania udziałów lecz tylko te jego elementy, które maja charakter majątkowy (np. roszczenie o wypłatę zysku, zapłatę odsetek od udziału kapitałowego).
Jak ustanowić zastaw?
Zgodnie z treścią art. 2 ust 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów do ustanowienia zastawu rejestrowego jest koniecznym zawarcie na piśmie - pod rygorem nieważności - umowy zastawniczej i dokonanie konstytutywnego wpisu do rejestru zastawów.
Umowa zastawnicza, w której opisano zbyt szeroko przedmiot zastawu (obejmując jego zakresem np. obowiązki i uprawnienia korporacyjne wspólnika), co do zasady, jest nieważna. Za nieprawidłowe należy zatem uznać sformułowanie, na mocy którego przedmiotem zastawu stają się np.: „prawa i obowiązki wspólnika wynikające z jego udziału w spółce XYZ”. Należy jednak pamiętać, iż w sytuacji gdy nieważna jest jedynie część umowy, w pozostałym zakresie może ona pozostać w mocy.