Zgodnie z treścią art. 22 § 2 kodeksu spółek handlowych każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej (a w określonych przypadkach także wspólnicy pozostałych spółek osobowych) bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Odpowiedzialność ta ma jednak charakter subsydiarny. Oznacza to, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Zobacz: Kto może prowadzić sprawy w spółce osobowej?
Zarzuty przysługujące spółce i wspólnikom
Spółka w procesie wytoczonym przez wierzyciela może bronić się wszelkimi argumentami, które jej służą. Podobnie mogą czynić i wspólnicy spółki w postępowaniu wszczętym przeciwko nim w sytuacji, w której egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Podkreślenia wymaga solidarna odpowiedzialność spółki i wspólników.
Szczególną uwagę należy jednak przypisać instytucji przedawnienia. Pojawia się bowiem pytanie, czy w sytuacji, w której pozwani są już wspólnicy spółki odnosi się do nich art. 372 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
Czy wspólnik może powołać się na przedawnienie?
Załóżmy zatem, że doszło do zawarcia umowy z trzyletnim terminem przedawnienia. Przed upływem tego terminu wierzyciel spółki występuje przeciwko niej do sądu. Dochodzi do przerwania biegu terminu przedawnienia. Wyrok jest dla spółki niekorzystny, a egzekucja z jej majątku okazuje się bezskuteczna. Do procesu przeciwko wspólnikom dochodzi już po upływie ww. terminu trzyletniego.
Zgodnie z treścią art. 375 § 1 kodeksu cywilnego dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela. Wspólnicy podnoszą zatem zarzut przedawnienia i dodatkowo argumentować mogą, że już w okresie sporu sądowego przeciwko spółce wierzyciel mógł wystąpić z powództwem przeciwko wspólnikom, przerywając tym samym odnoszący się do nich bieg terminu przedawnienia.
O powyższym stanowi przepis art. 31 §2 ksh, zgodnie z którym proces przeciwko spółce nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Z drugiej jednak strony – jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 maja 2008 roku (V CSK 573/2007) – odpowiedzialność wspólnika jest odpowiedzialnością za cudzy dług (dług spółki), a nie za własny dług.
Zobacz: Kiedy można żądać wyłączenia wspólnika ze spółki jawnej?
Swoista solidarność
Zdaniem Sądu Najwyższego przewidziana w art. 22§2 ksh solidarność ma swoisty charakter, a jej skutki należy oceniać przede wszystkim bazując na przepisach kodeksu spółek handlowych, a nie na przepisach kodeksu cywilnego.
Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, zgodnie z którym z przepisu art. 375§1 kc wynika, iż wspólnikowi przysługują zarzuty osobiste wobec wierzyciela. Tymczasem zaś zarzuty oparte na treści umowy łączącej spółkę z wierzycielem (a zatem nie wspólnika z wierzycielem) nie mają takiego osobistego charakteru. Te zarzuty to zarzuty służące osobiście spółce, a nie jej wspólnikom.
Na takie zarzuty (służące „nie osobiście”) wspólnik może powoływać się bazując na przepisie art. 35§1 ksh, zgodnie z którym wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela.
Zobacz serwis: Rejestr przedsiębiorców
Chcąc jednak skorzystać z treści art. 35§1 ksh muszą wykazać realność (rzeczywistość) istnienia takiego zarzutu. Skoro zatem w relacji wierzyciel – spółka doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia (w opisanym powyżej przykładzie trzyletniego), to i wspólnicy nie mogli skutecznie powołać się na art. 35§1 ksh.
Konsekwentnie odnośnie możliwości zastosowania art. 372 kc, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, zgodnie z którym przepis ten nie znajduje zastosowania w odniesieniu do zarzutu przedawnienia, albowiem regulacją szczególną i obowiązującą jest właśnie art. 35§1 ksh.