Od 1 czerwca 2005 r. obowiązują przepisy, które pozwalają sprzedawcy odzyskać uiszczony z tytułu sprzedaży podatek VAT, kiedy nabywca nie reguluje wobec niego należności. Dodatkowo od 1 grudnia 2008 r. niektóre zostały w znaczący sposób złagodzone.
Podstawowym kryterium przy rozpatrywaniu możliwości skorzystania z ulgi, jaką jest odzyskanie VAT od wystawionej, a nie zapłaconej faktury, jest spełnienie niżej przywołanej definicji.
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, kiedy nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze.
Jakie warunki muszą być spełnione, żeby można było skorzystać z „ulgi na złe długi”?
• dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, nie będącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
• wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;
• wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której wyżej mowa, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
• wierzytelności nie zostały zbyte;
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelności nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
• wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego ze względu na wystąpienie powyższych okoliczności, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
W związku z tym ostatnim warunkiem jest jeszcze jeden: uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru zawiadomienia wysłanego do dłużnika, o którym mowa w pkt 6.
Oprócz ograniczeń w postaci samych tylko ww. warunków, możliwość skorzystania z ulgi na złe długi jest również ograniczona czasowo. Od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelności nie mogą upłynąć więcej niż 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura VAT. Ze względu na sposób liczenia czasu, w niektórych przypadkach okres ten może wydłużyć się jednak nawet do prawie 3 lat. Dotyczyć to będzie faktur VAT wystawionych na początku roku.
Do 31 grudnia 2009 r. można skorzystać jeszcze z odpisania wierzytelności, które wynikają z faktur VAT wystawionych w roku 2007.
Korekty podatku należnego dokonuje się na bieżąco (nie wraca się do okresu rozliczeniowego, w którym został wykazany podatek należny) - w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia, o którym mowa wyżej.
Jak w praktyce skorzystać z ulgi na złe długi i obniżyć VAT należny
Kiedy po dokonaniu przedmiotowej korekty należność zostanie uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik (wierzyciel) obowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność zostanie uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Jakie obowiązki w związku z ulgą ciążą na wierzycielu?
Podatnik (wierzyciel) obowiązany jest razem z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego, zawiadomić właściwy dla podatnika urząd skarbowy, podając kwotę korekty. Poza tym wierzyciel zobowiązany jest w ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty podatku należnego zawiadomić dłużnika o tej czynności. Kopia zawiadomienia jest przesyłana do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego.
Dłużnik z tytułu dokonania przez wierzyciela odpisu wierzytelności nieściągalnych będzie obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub w przypadku jego braku do odpowiedniego powiększenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku wynikającą z nieuregulowanych faktur poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonał odliczenia.
Możliwość skorzystania z ulgi na złe długi
Dla wierzyciela „odzyskany” w powyższy sposób podatek należny nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz podatku dochodowym od osób prawnych.
Przepisów w zakresie możliwości skorzystania z „ulgi na złe długi” nie stosuje się, jeżeli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek o charakterze rodzinnym (tzn. małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia) lub z tytułu przysposobienia; związek o charakterze kapitałowym (tj. sytuacje, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem), majątkowym lub wynikającym ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.
Janusz Piotrkowski
ekspert
Zespół Doradców Jacek Czernecki