Przepis art. 65 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne, inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne, dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej. Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, które są ograniczone w zdolności do czynności prawnych to takie osoby mają zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, które mogą dokonywać samodzielnie. Dodatkowo zdolność procesowa przysługuje innym jeszcze podmiotom na podstawie innych przepisów prawa.
W przypadku podmiotów, które nie są osobami fizycznymi należy uznać, iż ich zdolności procesowa jest nierozerwalnie związana z ich zdolnością sądową (zdolność sądowa to zdolność do występowania w procesie jako strona). Takie podmioty, jeżeli mają zdolność sądową równocześnie mają zdolność procesową.
Polecamy serwis Windykacja
Podejmowanie czynności procesowych
Osoby prawne, inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne mające zdolność sądową dokonują czynności procesowych przez swoje organy uprawnione do działania albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu. Z kolei za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. W zakresie określonym ustawą o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.
Porównaj: Jak opłacić pozew?
Osoby działające jako organy podmiotów postępowania muszą być powołane na swoje stanowiska zgodnie z warunkami określonymi przepisami regulującymi powstanie organów tych podmiotów. W przypadku gdy strona nie miała zdolności sądowej albo procesowej zachodzi nieważność postępowania. Bark zdolności sądowej lub procesowej strony może również stanowić podstawę żądania wznowienia postępowania.
W praktyce zdarzyć się może sytuacja braków w składzie organów danej jednostki organizacyjnej. Jeżeli braki w składzie istniały od samego początku, a ta jednostka była powodem – sąd wyznaczy powodowi termin do usunięcia tych braków pod rygorem odrzucenia pozwu, a jeżeli braki te nie zostaną uzupełnione w określonym przez sąd terminie - sąd odrzuci pozew. Jeżeli brak w składzie organów wystąpi dopiero w toku procesu, sąd powinien z urzędu zawiesić postępowanie.