Różnice istniejące pomiędzy arbitrażem stałym a ad hoc można dostrzec już w momencie porównywania umowy na sąd polubowny. Arbitraż stały w swojej istocie polega na przekazaniu sporu do rozstrzygnięcia przez stały sąd polubowny, funkcjonujący przy określonych instytucjach międzynarodowych lub krajowych. W takich przypadkach klauzula arbitrażowa zawiera zazwyczaj odesłanie do określonego sądu polubownego i zapis o rozstrzygnięciu sprawy według zasad tego sądu. W arbitrażu ad hoc, który jak nazwa wskazuje sąd polubowny jest powołany tylko w celu rozstrzygnięcia określonego sporu, strony mają większą autonomię, co do ustalania określonych regulacji postępowania.
Arbitraż stały funkcjonuje najczęściej według określonych zasad znajdujących się w regulaminie danej instytucji, przy której działa sąd polubowny. Oznacza to, że strony poddają się znajdującym się tam przepisom a ponadto nie mają możliwości wyboru arbitrów (lub bardzo ograniczony). Z drugiej strony, poddanie się arbitrażowi tego typu oznacza, że strony nie muszą dopracowywać szczegółów proceduralnych oraz kosztów arbitrów, pozwalając na szybkie poddanie sporu przed bezstronnym trybunałem. Dzięki temu arbitraż stały zawiera podstawową zaletę alternatywnych rozstrzygnięć sporu: szybkość postępowania.
Arbitraż ad hoc jest modelem znacznie bardziej zależnym od strony, nadając im pewne uprawnienia dotyczące ustalania kwestii proceduralnych. Strony mogą, zatem ustalić arbitrów lub sposób ich wyboru, język, miejsce postępowania oraz zdecydować o przebiegu rozprawy. Istnieje również możliwość odwołania się do Kodeksu postępowania cywilnego, który przewiduje, że gdy strony nie zdecydują inaczej stosowane będą przepisy kodeksowe.
Polecamy serwis: Odszkodowania
Według art. 1185 KPC strony jeśli nie uzgodniły inaczej sąd polubowny niezależnie od ustalonego miejsca postępowania wyznaczyć posiedzenie w każdym miejscu, jakie uzna za stosowne dla odbycia narady arbitrów albo dla przeprowadzenia dowodu.
Strony decydujące się na arbitraż ad hoc przy ustalaniu zasad mogą skorzystać z innych ogólnodostępnych regulaminów dotyczących arbitrażu jak na przykład UNICITRAL Arbitration Rules. Pozwala to na zachowanie pewnej racjonalności i znacznie ułatwia oraz przyspiesza ustalenie procedury.
Zobacz także: Wybierając mediację lub arbitraż - porada
Należy pamiętać, że część przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących mediacji są przepisami bezwzględnie obowiązującymi i wiążą zarówno strony decydujące się na arbitraż ad hoc jak i stałe sądy polubowne.