Utwór pracowniczy to taki, który powstał jako rezultat wykonywania obowiązków pracowniczych. Zgodnie z ustawą, prawa autorskie majątkowe do utworu pracowniczego nabywa, z chwilą przyjęcia, pracodawca. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej.
Jak długo chronione są prawa autorskie?
Artykuł 12 prawa autorskiego pozwala stronom, czyli pracodawcy i pracownikowi, na dowolne uzgodnienie komu i w jakim zakresie będą przysługiwać autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika. Strony mogą nawet rozszerzyć zakres nabywania autorskich praw majątkowych przez pracodawcę o utwory, które nie były związane ze stosunkiem pracy łączącym podmioty.
Przepis dotyczy tylko autorskich praw majątkowych, a nie osobistych. Autorskie prawa osobiste są niezbywalne i nieograniczone w czasie i będą zawsze należały tylko i wyłącznie do twórcy.
Roszczenia twórcy za naruszenie praw autorskich
Należy też zwrócić uwagę, że omawiane regulacje prawa autorskiego, odnoszą się jedynie do przypadków, gdy strony łączy stosunek pracy, a więc nie obejmują sytuacji, w których ktoś pracuje w oparciu o umowę o dzieło czy umowę zlecenie.
Malarz namalował portret na zamówienie. Zawarł z zamawiającym umowę o dzieło. Pomiędzy stronami nie ma stosunku pracy (powstały w wyniku zawarcia umowy o pracę), a więc zamawiający nie przejmie autorskich praw majątkowych do portretu na podstawie omawianego przepisu prawa autorskiego.
Porozmawiaj o tym na naszym forum!
Ustawa wyraźnie wskazuje, że powstanie dzieła powinno należeć do zadań pracownika, zawartych na przykład w umowie albo bezpośrednich poleceniach pracodawcy. Jeżeli umowa o pracę nie precyzuje obowiązku stworzenia utworu, kluczowy stanie się cel stosunku pracy lub zgodny zamiar stron.
Samo powstanie dzieła w godzinach albo w miejscu pracy nie świadczy o pracowniczym charakterze utworu.
Pan Jan pracuje jako księgowy. Napisał wiersz w swoim biurze, w godzinach pracy. Nie będzie to utwór pracowniczy, ponieważ napisanie wiersza nie należało do obowiązków pana Jana jako księgowego. Prawa autorskie majątkowe do wiersza będą przysługiwały jemu, a nie jego pracodawcy (SN w orz. z dnia 15 lipca 1957 r., I CR 643/56).
Czym jest dozwolony użytek osobisty?
Kiedy pracodawca nabywa prawa?
Autorskie prawa majątkowe do utworu pracowniczego przechodzą na pracodawcę z chwilą przyjęcia przez niego utworu. Do tego momentu prawa te posiada twórca. Przyjęcie utworu następuje wraz ze złożeniem przez pracodawcę oświadczenia o zaakceptowaniu utworu. Jeśli natomiast w ciągu sześciu miesięcy od złożenia utworu pracodawca nie zawiadomi pracownika o przyjęciu utworu lub potrzebie dokonania w nim zmian, utwór uważa się za przyjęty bez zastrzeżeń (art. 13 ustawy prawo autorskie). Trzeba też zaznaczyć, że pracodawcy nie przysługuje pełnia autorskich praw majątkowych do utworu jego pracownika, a tylko te, które są związane z realizacją celu umowy o pracę.
Omawiana regulacja dotyczy wszystkich rodzajów utworów poza dwoma wyjątkami – utworami naukowymi (art. 14 ust. prawo autorskie) i programami komputerowymi (art. 74).