Zgodnie z art. 12 prawa autorskiego pracodawca nabywa prawa autorskie do utworów stworzonych przez pracownika. Nabycie przez pracodawcę majątkowych praw autorskich dokonuje się poprzez przyjęcie utworu przez pracodawcę. Na czym polega przyjęcie utworu? W jaki sposób pracodawca może dokonać owego przyjęcia utworu? Co należy uczynić jeśli pracodawca milczy – czy to oznacza iż pracodawca nie nabywa dzieł autorskich pracownika.
Oświadczenie pracodawcy
Podkreślenie wymaga fakt iż to właśnie oświadczenie przez pracodawcę o przyjęciu utworu stanowi przesłankę do nabycia przez pracodawcę utworów pracownika. Do tego momentu – tj. do momentu przyjęcia utworu przez pracodawcę – cały czas jedynym uprawnionym z tytułu praw autorskich jest pracownik, który utwór stworzył.
Oświadczenie pracodawcy może być wyrażone przez każde zachowanie. Ponieważ prawo autorskie nie precyzuje w jakiej formie pracodawca ma przyjąć utwór uznaje się iż pomocne będą tu przepisy Kodeksu cywilnego.
Zobacz: Prawa do artystycznych wykonań oraz prawa do fonogramów i wideogramów
Zgodnie z art. 60 kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Ponadto jak precyzuje dalej Kodeks cywilny w art. 65 oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje).
Stąd też, zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie, uznaje się iż oświadczenie pracodawcy o „przyjęciu” utworu może zostać wyrażona przez każde zachowanie się który ujawnia ją w sposób dostateczny np. akceptacja, dekretacja itp. (może to być również w sposób dorozumiany per facta concludentia tj. np. przez przystąpienie do rozpowszechniania utworu przez pracodawcę).
Co jednak jeśli pracodawca milczy. Odpowiedź znajdziemy w art. 13 prawa autorskiego. Zgodnie z tym artykułem w przypadku milczenia pracodawcy, w przedmiocie przyjęcia utworów i nie powiadomienia pracownika przez pracodawcę o przyjęciu lub uzależnienia przyjęcia utworu od dokonania określonych zmian w utworze, w terminie 6 miesięcy od dostarczenia utworu, uważa się, iż pracodawca przyjął utwór bez zastrzeżeń. Oznacza to iż w przypadku braku oświadczenia pracodawcy w zakresie przyjęcia utworu (odmowy przyjęcia, czy też uzależnienia przyjęcia utworu od dokonania określonych zmian) prawo autorskie przewiduje iż pracodawca nabędzie majątkowe prawa autorskie do utworu pracowniczego, po upływie 6 miesięcy od dnia dostarczenia utworu przez pracownika.
Wykorzystywanie utworu
Podkreślić jednak trzeba iż strony umowy o pracę mogą rozszerzyć lub wyłączyć zakres nabycia przez pracodawcę praw autorskich majątkowych. Na podstawie zaś zasady swobody umów strony mogą również w umowie o pracę określić inne zasady przeniesienia na pracodawcę prawa do zezwalania na wykonywanie zależnych praw autorskich, a także przewidywać możliwość wynagradzania pracownika z tytułu działalności twórczej i to wynagrodzenia odrębnego od wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę.
A co z polami eksploatacji? Gdzie pracodawca może wykorzystywać i rozpowszechniać utwór stworzony przez pracodawcę?
Wydaje się iż pracodawca nie musi wymieniać w umowie o pracę pól eksploatacji, na których będzie wykorzystywać utwór - precyzyjne wymienienie pól eksploatacji nie jest w tym wypadku konieczne.
Pracodawca nie musi precyzować w umowie o pracę iż nabywa prawa autorskie pracownika- z mocy ustawy (jeśli co innego nie wynika z ustawy lub umowy) przez sam fakt stworzenia utworu w ramach stosunku pracy na pracodawcę przechodzą prawa autorskie majątkowe do utworu tak stworzonego.
Pracodawca nie musi również płacić odrębnego wynagrodzenia – uznaje się iż wynagrodzenie z tytułu umowy o prace jest jednocześnie wynagrodzeniem z tytułu nabycia przez pracodawcę praw autorskich.
Zobacz: Utwór audiowizualny a prawo autorskie
Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl