Prawa do nadań programów oraz pierwszych wydań i problemy z nimi związane pojawiają się w obrocie coraz częściej. Działalność może wszakże przybrać różne formy, począwszy od nieco mniej skomplikowanej w zakresie sprzedaży towarów, np. płyt muzycznych, poprzez działalność fonograficzną i wideograficzną, a skończywszy na bardzo rozwiniętej działalności organizacji radiowych i telewizyjnych. Organizacje te, w zakresie swojej aktywności, muszą pamiętać o prawach autorskich i im pokrewnych, przysługujących twórcom szeroko rozumianych utworów. Naruszenie owych praw może bowiem skutkować licznymi konsekwencjami. W związku z tym warto zapoznać się zakresem działań, które są tym podmiotom dozwolone.
Jeżeli więc podmiotowi występującemu w obrocie - organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie:
• utrwalania,
• zwielokrotniania określoną techniką,
• nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną,
• reemitowania,
• wprowadzania do obrotu ich utrwaleń,
• odtwarzania w miejscach dostępnych za określoną opłatą wstępu,
• udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym,
może on wykonywać tego rodzaju działalność bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów.
Prawa te, podobnie jak inne, szeroko rozumiane prawa autorskie, wygasają z upływem okresu czasu, w tym wypadku po pięćdziesięciu latach następujących po roku od pierwszego nadania programu.
Co do zasady, prawa tego typu przysługują podmiotom, które swoją działalność wykonują na określonym przez prawo autorskie, terenie. W związku z tym należy pamiętać, że uprawnienia te odnoszą się jedynie do nadań programów:
1. organizacji radiowych i telewizyjnych, które mają siedzibę na terytorium Polski,
2. organizacji radiowych i telewizyjnych, które mają siedzibę na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
3. które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. Dlatego też w przypadkach takich, oprócz sięgnięcia do przepisów krajowych, konieczne jest również zapoznanie się z prawem międzynarodowym, tj, z umową międzynarodową (dwu lub wielostronną) regulującą tę kwestię, a której to Polska jest stroną.
Zobacz serwis: Prawo dla firm
Podobnie, jak przy działalności w zakresie nagrań programów, również w przypadku działalności w zakresie wydawniczej stosuje się, określone przez przepisy prawa, zasady odnośnie praw autorskich.
W związku z tym wydawcy, który jako pierwszy, w sposób zgodny z prawem, opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia.
Polecamy: Pracownik jako twórca
Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu (czyli poprzez wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową) oraz w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (a więc poprzez wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy).
To wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu oraz w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono obowiązuje przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.
Zasady te stosuje się odpowiednio do utworów i tekstów, które ze względu na czas ich powstania lub charakter, nigdy nie były objęte ochroną prawa autorskiego. Może to dotyczyć między innymi utworów pochodzących sprzed wielu lat.
Przy wyznaczaniu czasu ochrony, o którym mowa powyżej, należy pamiętać, o tym, że jeżeli bieg terminu wygaśnięcia prawa rozpoczyna się od chwili rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach (np. w odcinkach, fragmentach lub wkładkach), bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części. Powoduje to, że system obliczania jest nieco bardziej skomplikowany, a tym samym należy zwrócić przy nim szczególną uwagę.
Warto też zwrócić uwagę na to, że czas trwania ochrony liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg opisanych wyżej terminów.
Podobnie, jak miało to miejsce w przypadku praw do artystycznych wykonań oraz praw do fonogramów i wideogramów, tak i w przypadku praw do szeroko rozumianego rozporządzania i korzystania ze swoich nadań przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz działalności w zakresie wydawniczej, zasady opisane powyżej stosuje się do pierwszych wydań:
• których wydawca ma na terytorium Polski miejsce zamieszkania lub siedzibę,
• których wydawca ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub
• które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.
Polecamy: Ochrona praw autorskich osobistych
Zasady powyższe stosuje się również do wydań naukowych i krytycznych, które zostały dokonane przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Polski lub zostały ustalone albo opublikowane po raz pierwszy na terytorium naszego kraju albo są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów.