Twórca, którego prawa autorskie zostały naruszone albo którym grozi naruszenie, ma dwie drogi dochodzenia swoich roszczeń na gruncie prawa cywilnego. Może skorzystać z uprawnień przyznanych przez prawo autorskie, ale także ze środków przewidzianych przez kodeks cywilny (art. 24 par. 2) dotyczących naprawienia szkody na zasadach ogólnych czy ochrony dóbr osobistych. To od twórcy będzie zależało, czy wykorzysta jedną z tych możliwości, czy obie jednocześnie (wyrok SN z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 499/00).
Jak chronić prawa autorskie do utworu?
Prawa autorskie możemy podzielić na osobiste i majątkowe. Osobiste to takie, które chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z autorem, jak na przykład prawo twórcy do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem. Prawa majątkowe natomiast obejmują wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Porozmawiaj o tym na naszym forum!
Naruszenie autorskich praw osobistych
Z powództwem o naruszenie autorskich praw osobistych może wystąpić twórca, a po jego śmierci także jego bliscy, o ile twórca nie wyrazi innej woli. Odpowiedzialnym za naruszenie autorskich dóbr osobistych będzie każdy, kto takiego naruszenia się dopuścił. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego nie ma znaczenia czy naruszenie było zawinione czy też w dobrej lub złej wierze (orz. SN z dnia 11 stycznia 1979 r., I CR 393/78). Sąd jednak weźmie tę kwestię pod uwagę przy orzekaniu środków służących do usunięcia naruszenia.
Prawo autorskie przyznaje autorowi dwa podstawowe roszczenia, w zależności od tego, czy jego prawa osobiste zostały zagrożone naruszeniem, czy naruszenie zostało już dokonane.
Jeśli do naruszenia jeszcze nie doszło, twórca dysponuje roszczeniem o zaniechanie działań, które wywołują stan zagrożenia autorskich praw majątkowych.
W sytuacjach, gdy naruszenie miało już miejsce, twórca może ubiegać się o usunięcie jego skutków.
Usunięcie skutków naruszenia może nastąpić na przykład poprzez złożenie publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści lub formie albo zobowiązanie do ponownego udostępnienia utworu bez zniekształceń (orz. SN z dnia 31 października 1975 r., I CR 624/75).
Co więcej, jeśli naruszenie było zawinione, ustawa przewiduje także możliwość przyznania twórcy zadośćuczynienia pieniężnego albo zobowiązania naruszyciela do uiszczenia oznaczonej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Ktoś celowo podpisał się swoim nazwiskiem pod cudzym artykułem i opublikował go.
Sąd orzeknie o formie usunięcia naruszenia w zależności od okoliczności konkretnej sprawy.
Przychody z praw autorskich w ramach firmy - jak rozliczać?
Naruszenie autorskich praw majątkowych
Zgodnie z art. 79 prawa autorskiego twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego prawa autorskie majątkowe, zaniechania naruszenia, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia wyrządzonej szkody albo wydania uzyskanych przez naruszyciela korzyści.
Prawo autorskie dla przedsiębiorcy
Naprawienia szkody można żądać na zasadach ogólnych, przewidzianych przez kodeks cywilny (art. 415 i następne) lub tez poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności (a gdy naruszenie jest zawinione nawet trzykrotności) stosownego wynagrodzenia, które należałoby się twórcy, gdyby wyraził on zgodę na korzystanie z utworu.
Za zamieszczenie na stronie internetowej przedsiębiorstwa obrazka, autorowi obrazu przysługuje 200 zł. W przypadku celowego opublikowania dzieła, twórca może żądać trzykrotności wynagrodzenia, czyli 600 złotych.
Poza tymi roszczeniami twórca może także żądać zamieszczenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie albo orzeczenia sądu wydanego w tej sprawie. Dodatkowo, twórca ma prawo domagać się osoby, która naruszyła jego autorskie prawa osobiste, zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, ale tylko wtedy, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach wykonywanej działalności gospodarczej.