Pracownik nie może zrzec się przerwy na rzecz, na przykład ekwiwalentu pieniężnego lub dłuższej przerwy w innym dniu. Pracodawca również nie może go tej przerwy pozbawić.
Prawo pracownika do przerwy
Przepisy Kodeksu pracy nie określają, kiedy pracownik może skorzystać z przerwy. Pracodawca może określić to w przepisach wewnątrzzakładowych, regulaminie pracy. Najczęściej sami pracownicy decydują o terminie wykorzystania przerwy. Ustalając jej porę, należy zwrócić szczególną uwagę, aby nie przypadała w pierwszej lub ostatniej godzinie pracy, gdyż mija się to z jej celem, czyli zapewnieniem czasu na krótki odpoczynek lub spożycie posiłku w trakcie pracy.
Przerwę pracownik może wykorzystać w dowolny sposób, najlepiej z dala od stanowiska pracy, na przykład w stołówce. Pracodawca powinien umożliwić podwładnemu, w razie potrzeby, opuszczenie stanowiska pracy, może natomiast zabronić mu wychodzenia poza zakład pracy, ze względów bezpieczeństwa.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Jak rozliczać godziny nadliczbowe?
5-minutowe przerwy
Pracownicy zatrudnieni przy stanowiskach komputerowych, wykonujący pracę przy monitorze co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy, zgodnie z rozporządzeniem ministerstwa pracy, mają prawo do 5 minut przerwy po każdej godzinie pracy. Przerwy te mają na celu oderwanie wzroku od monitora i zmianę pozycji ciała.
Przerwa powinna przypadać po każdych 60 minutach pracy przy monitorze. Nie można ich kumulować.
Pracodawca może nie udzielić pracownikowi 5-minutowej przerwy, jeśli zapewni przemienne wykonywanie obowiązków, czyli zorganizuje pracę tak, aby podwładny, na przykład przez godzinę układał dokumenty, a następnie pracował przy monitorze.
Przerwa na lunch
Kodeks pracy wprowadza jeszcze jedną przerwę, która nie jest już wliczana do czasu pracy. Pracodawca może wprowadzić przerwę w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, a sposób jej wykorzystania zależy wyłącznie od pracownika. Ten ostatni może więc przeznaczyć ją na spożycie posiłku, załatwienie spraw osobistych, zakupy. W tym czasie pracownik nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy, dlatego też nie powinno się ograniczać mu możliwości opuszczenia zakładu pracy.
Informacja o tej przerwie powinna znaleźć się w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub w postanowieniach umowy o pracę.
Przepisy nie narzucają, w jakich godzinach pracodawca zobowiązany jest taką przerwę wprowadzić. Zobowiązany on jest jednak wskazać w regulaminie, w jakich godzinach z przerwy można skorzystać lub powinien określić długość przerwy, a decyzję odnośnie sposobu jej wykorzystania zostawić bezpośrednim przełożonym pracownika. Przerwa nie musi być wprowadzana o tej samej porze dla wszystkich pracowników.
Osoby niepełnosprawne mają prawo do dodatkowej, 15-minutowej przerwy, wliczanej do czasu pracy.