Uprawnienie do pierwszego urlopu dodatkowego osoba niepełnosprawna nabywa po przepracowaniu jednego roku. Czas ten jest liczony od dnia zaliczenia jej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności wydają powiatowe oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Prawo do pierwszego urlopu
Pierwszy urlop dodatkowy przysługuje pracownikowi niepełnosprawnemu w wymiarze pełnych 10 dni. Do kolejnych urlopów, do których pracownik nabędzie prawo w następnych latach kalendarzowych, należy stosować wynikającą z przepisów ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94, ost. zm. DzU z 2013 r. poz. 1028) regułę proporcjonalności. Do dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych stosuje się również przepisy o udzielaniu urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym, który odpowiada dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
Wymiar urlopu
Wymiar urlopu dla uprawnionego pracownika niepełnosprawnego ustala się przez obliczenie łącznego wymiaru tego urlopu – np. do 20 dni urlopu wypoczynkowego danego pracownika niepełnosprawnego dodaje się 10 dni urlopu dodatkowego (20 + 10 = 30 dni urlopu). Tym samym taki pracownik ma prawo do 30 dni urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym.
Jeżeli jednak osoba niepełnosprawna uprawniona jest do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów, to urlop dodatkowy na podstawie ustawy o rehabilitacji tej osobie nie przysługuje. Jeżeli natomiast urlop dodatkowy jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy na podstawie ustawy o rehabilitacji.
Udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikom niepełnosprawnym w stopniu znacznym lub umiarkowanym, należy pamiętać, że jeden dzień urlopu odpowiada 7 godzinom pracy (od 1 stycznia 2012 r. do 9 lipca 2014 r. tylko w przypadku posiadania przez pracownika zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy). Natomiast w pozostałych przypadkach (w odniesieniu do pracowników niepełnosprawnych w stopniu lekkim oraz pracowników nieposiadających zaświadczenia o skróceniu normy czasu pracy do 7 godzin) 1 dzień urlopu wypoczynkowego odpowiada 8 godzinom pracy.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Cechy dodatkowego urlopu wypoczynkowego
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w dodatkowych wyjaśnieniach wskazuje na dodatkowe cechy urlopu wypoczynkowego pracowników niepełnosprawnych, o których powinni pamiętać pracodawcy:
● pracownik nabywa prawo do urlopu, nawet jeżeli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy (dotyczy to także świadczenia rehabilitacyjnego); znaczenie ma bowiem pozostawanie w stosunku pracy, a nie jej świadczenie; wyjątki to urlop bezpłatny, wychowawczy, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności, odbywaniem służby wojskowej;
● pierwszy dodatkowy urlop osoba niepełnosprawna nabywa w całości, nawet jeżeli uzyska do niego prawo dopiero w grudniu danego roku;
● prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego osoba niepełnosprawna nabywa 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, jeśli pozostaje w zatrudnieniu;
● jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych, jak i bieżących); utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego;
● prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu (wyrok SN z 29 czerwca 2005 r., II PK 339/04). Przepisy prawa nie uzależniają prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby uprawnionej. Pracodawcy, który nie ze swojej winy nie dowiedział się o przysługującym osobie niepełnosprawnej urlopie, nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy;
● dodatkowy urlop wypoczynkowy przechodzi na rok następny – należy go udzielić najpóźniej do końca trzeciego kwartału następnego roku kalendarzowego;
● roszczenia ze stosunku pracy, w tym dotyczące udzielenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Trzyletni termin przedawnienia prawa do urlopu rozpoczyna się najwcześniej w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył to prawo.
Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma także prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
● w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
● w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Wskazane w przepisach prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz płatne zwolnienie z pracy z powodu wyjazdu na turnus rehabilitacyjny podlegają łączeniu w ograniczonym zakresie. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz zwolnienia na turnus rehabilitacyjny nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym. Jeżeli więc pracownik niepełnosprawny w danym roku uczestniczy w turnusie rehabilitacyjnym, który trwa np. 18 dni (w tym 14 dni roboczych), to nie może tym samym skorzystać z dodatkowego urlopu wypoczynkowego w jego pełnym wymiarze. Może tylko wykorzystać pozostające mu w tym przypadku 7 dni dodatkowego urlopu.
Zobacz również: Dofinansowanie z PFRON w 2014 r.