Co do zasady zgodnie z art. 161 kodeksu pracy pracodawcy zobowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on prawo do urlopu. Urlopy udzielane są zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca biorąc pod uwagę wszelkie wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Jednakże zgodnie z sentencją wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. (I PKN 590/00) pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika zawierającym propozycję terminu udzielenia mu urlopu wypoczynkowego. Jest jednak związany takim wnioskiem pochodzącym od pracownicy, która urodziła lub ma urodzić dziecko i chciałaby skorzystać z urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Ustalanie samego planu urlopów powinno następować w okresie poprzedzającym nabycie prawa do urlopu. Należy jednak mieć na względzie, iż plan urlopów nie obejmuje urlopu na żądanie. Wskazany plan urlopów podawany jest do wiadomości zgodnie z przyjętymi u danego pracodawcy zasadami. Od momentu uchwalenia planu urlopów, pracownicy mogą korzystać z przyjętych terminów urlopowych.
Wiążący charakter planu urlopów
Ustalone w planie urlopów terminy są wiążące strony stosunku pracy, czyli zarówno pracownika jak i pracodawcę. Można je zmienić jedynie na mocy określonych przepisów kodeksu pracy. Wobec czego przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek strony umotywowany ważnymi powodami. Pracodawca również może przesunąć termin urlopu, jeżeli wykaże, że nieobecność pracownika w pracy spowoduje poważne zakłócenia w normalnym toku pracy. Pracodawca musi natomiast pamiętać, że niewykorzystanie przez pracownika urlopu wiąże się z koniecznością udzielenia go w terminie z nim uzgodnionym. Wskazane uzgodnienie terminu wyraża się w obustronnej zgodzie stron stosunku pracy na wyznaczenie nowego terminu. Wobec czego, aby udzielić pracownikowi urlopu w innym terminie należy osiągnąć kompromis.
Zobacz również: Udzielenie urlopu na żądanie tylko za zgodą pracodawcy
Zaległy urlop pracownika
Zgodnie z art. 168 k.p. urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z planem urlopów należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy pracownik nie wyraża na to zgody (wyr. SN z dnia 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05). Wskazana regulacja kodeksowa oznacza, iż do wykorzystania zaległego urlopu przez pracownika wystarczy, aby 30 września był pierwszym dniem tego urlopu. Udzielenie zaległego urlopu należy do obowiązków pracodawcy co oznacza, iż niewywiązanie się z niego może narazić pracodawcę na odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Jednakże naruszenie przez pracodawcę obowiązku udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego za dany rok do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego, nie uprawnia pracownika do rozpoczęcia po tym terminie urlopu bez zgody pracodawcy (wyr. SN 5 grudnia 2000 r., I PKN 121/00). W przypadku zaistnienia przedstawionej sytuacji pracownik powinien liczyć się, że jego zachowanie zostanie potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu przepisów kodeksu pracy.
Regulacje związane z obowiązkiem udzielenia przez pracodawcę zaległego urlopu nie mają zastosowania do udzielania urlopu na żądanie w wymiarze 4 dni w roku kalendarzowym.
Zadaj pytanie na naszym FORUM: Moja Firma - Kadry i ZUS