Od ochrony stałości zatrudnienia istnieją wyjątki zawarte w art. 411 k.p. oraz w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844, ost. zm. DzU z 2008 r. nr 237, poz. 1654) - zwanej dalej ustawą o zwolnieniach grupowych. Ograniczają one znacznie zakres tej ochrony.
W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41 k.p. ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę (art. 411 § 1 k.p.).
Natomiast w myśl art. 5 ust. 3 i 4 ustawy o zwolnieniach grupowych pracodawca może wobec pracowników przebywających na urlopie bezpłatnym zastosować wypowiedzenie zmieniające, przy czym w razie obniżenia przez to ich wynagrodzenia nie mają oni prawa do dodatków wyrównawczych. Ponadto pracodawca może wypowiedzieć tym pracownikom umowy o pracę. Jest to jednak dopuszczalne tylko w przypadku urlopu trwającego przynajmniej 3 miesiące.
Zobacz: Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Natomiast w przypadku zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 10 ust. 1 i 2 ww. ustawy) pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę pracownikom na urlopie bezpłatnym trwającym co najmniej 3 miesiące, pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu. Przy czym wyrażenie sprzeciwu będzie wiążące dla pracodawcy i uniemożliwi zgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. Przepisy nie określają formy sprzeciwu, dlatego też należy uznać, że organizacja związkowa może wyrazić swój sprzeciw w każdej formie (np. pocztą elektroniczną bądź nawet telefonicznie). Natomiast brak reakcji (milczenie) związku zawodowego jest równoznaczny w skutkach prawnych ze zgodą na dokonanie wypowiedzenia.
Pracodawca może także wypowiedzieć tym pracownikom warunki pracy i płacy, jeżeli z przyczyn niedotyczących tych pracowników nie jest możliwe dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy. W takim przypadku stosuje się art. 38 k.p. (art. 10 ust. 2 i 3 ww. ustawy).
W czasie korzystania przez pracownika z urlopu bezpłatnego pracodawca może również rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy tego pracownika w taki sam sposób jak z innymi pracownikami.
Zobacz: Nowa ustawa antykryzysowa