Pomoc na restrukturyzację, zgodnie z rozporządzeniem, mogą uzyskać przedsiębiorcy, którzy znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej - w myśl przepisów prawa Unii Europejskiej - tzw. przedsiębiorstwa zagrożone. O tym, jakie to mogą być przedsiębiorstwa, wskazują wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz.U.UE.C.04.244.2). W wytycznych stwierdzono, że:
(...) 9. Nie istnieje definicja wspólnotowa „przedsiębiorstwa zagrożonego”. Jednakże dla celów niniejszych wytycznych, Komisja uważa przedsiębiorstwo za zagrożone, jeżeli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli/akcjonariuszy lub wierzycieli, nie jest ono w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą to przedsiębiorstwo do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej.
10. (...) z zasady i niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, jest ono w szczególności uznane za zagrożone w następujących okolicznościach:
a) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli ponad połowa jej zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym ponad jedna czwarta tego kapitału w okresie poprzedzających 12 miesięcy, lub
b) w przypadku spółki, której przynajmniej niektórzy członkowie są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za długi spółki, jeżeli ponad połowa jej kapitału według sprawozdania finansowego została utracona, w tym ponad jedna czwarta w okresie poprzedzających 12 miesięcy, lub
c) niezależnie od rodzaju spółki, jeżeli spełnia ona kryteria w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej.
11. Nawet gdy nie zachodzi żadna z okoliczności wymienionych w pkt 10, przedsiębiorstwo może nadal być uznane za zagrożone, w szczególności gdy występują typowe oznaki, takie jak rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. W niektórych poważnych przypadkach przedsiębiorstwo może już znajdować się w sytuacji niewypłacalności lub być przedmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego prowadzonego zgodnie z prawem krajowym. W tej ostatniej sytuacji niniejsze wytyczne stosuje się do każdej pomocy przyznanej w kontekście takiej procedury, która prowadzi do utrzymania przedsiębiorstwa na rynku. W każdym przypadku przedsiębiorstwo zagrożone kwalifikuje się do pomocy tylko wtedy, gdy ewidentnie nie może odzyskać płynności dzięki środkom własnym lub środkom uzyskanym od właścicieli/akcjonariuszy lub ze źródeł rynkowych. (...)
Przedsiębiorca spełniający opisane w wytycznych warunki może ubiegać się o pomoc na restrukturyzację, gdy rozpoczął działalność gospodarczą w danej dziedzinie co najmniej 3 lata przed dniem wystąpienia z wnioskiem. Z wnioskami mogą zatem występować tylko podmioty, które rozpoczęły działalność przed 13 października 2004 r.
Notyfikacja
Pomoc na restrukturyzację stanowi pomoc indywidualną podlegającą notyfikacji. W celu uzyskania notyfikacji podmiot ubiegający się o pomoc na restrukturyzację powinien wystąpić z wnioskiem do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o wydanie opinii w sprawie oceny zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem. Niezwłocznie po wydaniu tej opinii dokonywana jest notyfikacja za pośrednictwem Stałego Przedstawicielstwa RP przy Unii Europejskiej w Brukseli. Postępowanie notyfikacyjne określa ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Nie podlega notyfikacji pomoc na restrukturyzację udzielana małym i średnim przedsiębiorcom, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1. Przedsiębiorca:
- spełnia kryteria do objęcia postępowaniem upadłościowym lub
- w spółkach - wielkość niepokrytych strat z lat ubiegłych łącznie z wynikiem finansowym roku bieżącego przewyższa 50% kapitału, w tym wielkość straty w ostatnim roku obrotowym przewyższa 25% tego kapitału.
2. Przedsiębiorca nie prowadzi działalności na rynku, na którym występuje długoterminowa strukturalna nadprodukcja.
3. Wartość pomocy na restrukturyzację łącznie z inną pomocą publiczną nie przekracza 10 mln euro.
Warunki uzyskania pomocy
Przedsiębiorca może uzyskać pomoc na restrukturyzację, jeżeli dotychczas z niej nie korzystał lub od otrzymania takiej pomocy upłynęło co najmniej 10 lat. Może jednak otrzymać taką pomoc, jeżeli wystąpiły wyjątkowe i nieprzewidywalne okoliczności, za które przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności.
Przedsiębiorca opracowując plan restrukturyzacji i występując z wnioskiem o udzielenie ulg, powinien wykazać, jaką część jej kosztów będzie sam pokrywał. Udział środków własnych przedsiębiorcy w finansowaniu kosztów restrukturyzacji nie może być niższy niż:
• 25% kosztów restrukturyzacji wynikających z planów restrukturyzacji - dla małych przedsiębiorców,
• 40% kosztów restrukturyzacji wynikających z planów restrukturyzacji - dla średnich przedsiębiorców,
• 50% kosztów restrukturyzacji wynikających z planów restrukturyzacji - dla pozostałych przedsiębiorców.
Środkami własnymi mogą być środki pochodzące ze sprzedaży majątku, kredyty, pożyczki. Źródłem środków własnych nie mogą być planowane zyski ani amortyzacja.
Pomoc na restrukturyzację nie może być udzielona, jeżeli restrukturyzacja ma charakter wyłącznie finansowy i nie prowadzi do usunięcia przyczyn powstawania strat. Restrukturyzacja nie może również służyć finansowaniu nowych inwestycji, chyba że są one niezbędne do odzyskania przez przedsiębiorcę zdolności konkurowania na rynku. Ważne jest również, że przedsiębiorca nie może zwiększać zdolności produkcyjnych w okresie realizacji planu restrukturyzacji.
Dokumenty
Przedsiębiorca ubiegający się o pomoc składa wraz z wnioskiem o pomoc:
• plan restrukturyzacji,
• kopię analizy rynku, na którym prowadzi działalność gospodarczą - jeżeli pomoc wymaga notyfikacji,
• kopie opinii o możliwości udzielenia pomocy - jeżeli plan restrukturyzacji przewiduje uzyskanie pomocy na restrukturyzację również od innych podmiotów.
Plan restrukturyzacji
Plan restrukturyzacji powinien określać środki wyrównujące zakłócenia konkurencji na rynku, w szczególności polegające na zbyciu aktywów, ograniczeniu zdolności produkcyjnych lub udziału w rynku (warunku tego nie muszą spełniać mali przedsiębiorcy). Plan restrukturyzacji przedsiębiorców powinien zawierać następujące elementy:
• prezentację różnych założeń rynkowych, wynikających z badań rynku,
• analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa,
• prezentację proponowanej przyszłej strategii przedsiębiorstwa i opis sposobu powrotu do żywotności ekonomicznej,
• pełny opis i przegląd różnych planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów,
• harmonogram wdrożenia różnych środków oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego w pełni,
• informacje o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa, w szczególności o ich wykorzystaniu i ich redukcji,
• pełny opis uzgodnień finansowych do celów restrukturyzacji, w tym:
- wykorzystanie wciąż dostępnego kapitału,
- sprzedaż aktywów lub spółek zależnych, w celu finansowania restrukturyzacji,
- finansowe zobowiązania udziałowców i osób trzecich (jak kredytodawcy, banki),
- wielkość pomocy publicznej i wykazanie zapotrzebowania na nią,
• projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat wraz z szacowaną stopą zwrotu z kapitału oraz studium wrażliwości, oparte na kilku scenariuszach,
• nazwiska autorów planu restrukturyzacyjnego oraz datę jego sporządzenia.
Analiza rynku
Analiza rynku powinna zawierać w szczególności:
• dokładną definicję produktu i określenie właściwego rynku geograficznego (właściwych rynków geograficznych),
• nazwy głównych konkurentów przedsiębiorstwa oraz ich udział odpowiednio w rynku światowym, wspólnotowym lub krajowym,
• wskazanie ewolucji udziału przedsiębiorstwa w rynku w ciągu ostatnich lat,
• ocenę całkowitych zdolności produkcyjnych oraz popytu na poziomie Wspólnoty, ze wskazaniem, czy na rynku występują nadmierne zdolności produkcyjne,
• prognozy trendów popytu, zagregowanych zdolności produkcyjnych oraz cen na rynku Wspólnoty na kolejne pięć lat.
Przedsiębiorca, który otrzyma pomoc na restrukturyzację, będzie zobowiązany do przekazywania Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminach określonych w decyzji Komisji Europejskiej informacji o realizacji planu restrukturyzacji.
Obowiązki przedsiębiorcy po uzyskaniu pomocy
Przedsiębiorcy otrzymujący pomoc na restrukturyzację będą zobowiązani do zwrotu otrzymanej pomocy wraz z odsetkami w przypadku pomocy przyznanej niezgodnie z zasadami wspólnego rynku oraz pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Przymusowe ściągnięcie kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy wraz z odsetkami nastąpi w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 25-28 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej).
• art. 2 pkt 15, art. 12-20a, 25-28 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404; zm. przeniesiona Dz.U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1411
• rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania niektórych ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc publiczną na restrukturyzację - Dz.U. Nr 179, poz. 1266
Ewa Sławińska
konsultant podatkowy