Zaburzenie, czy lenistwo?
Prokrastynacja to termin stosowany w psychologii na określenie zjawiska polegającego na odwlekaniu w czasie zadań, które powinniśmy wykonać tu i teraz, na rzecz przyjemniejszych czynności.
Osoby, które wiecznie odwlekają pracę, są postrzegane przez otoczenie jako lenie, którym nigdy nic się nie chce, które nie mają siły woli ani ambicji. Tymczasem prokrastynacja została uznana za specyficzne zaburzenie psychiczne.
Skłonność ta pojawia się najczęściej w latach szkolnych i dotyka w szczególności uczniów zdolnych, dobrze radzących sobie w szkole, którzy w obliczu zadania wymagającego większego wysiłku tracą wiarę w siebie, motywację i odczuwają niepokój.
Prokrastynacja dotyczy najpierw nauki, potem życia zawodowego. Nie da się ukryć, że bywa ona szczególnie uciążliwa w miejscu pracy. Jest to bowiem środowisko, które wymaga wykonywania czynności w określonym terminie. Nie można obowiązków zawodowych odwlekać w nieskończoność, dlatego najlepszym wyjściem jest jak najwcześniejsze zabranie się do wykonania zleconego zadania.
Wszystko wydaje się proste: dostajemy zadanie, które powinniśmy wykonać w określonym czasie, i po prostu zabieramy się do pracy.
W pułapce perfekcjonizmu
Dla osoby cierpiącej na prokrastynację nie jest to wcale takie łatwe. Największym problemem jest samo zmobilizowanie się do działania: osoby takie nie potrafią przekształcić zamiaru w działanie.
Można dostrzec w tym pewien paradoks, na prokrastynację cierpią bowiem często perfekcjoniści, a także osoby, które są zwykle bardzo zdolne. Otrzymując określone zadanie, nie zabierają się za nie od razu, ponieważ chcą wykonać je jak najlepiej, jednak chęć bycia perfekcyjnymi tak je przytłacza, że czują się kompletnie sparaliżowane.
Nie wiedzą, od czego zacząć, więc odkładają wykonanie zadania na ostatnią chwilę. Nie jest to jednak wynik braku umiejętności zarządzania czasem, lecz problem głębszy, związany
z motywacją oraz kontrolą własnych zachowań.
Jak zorganizować pracę w biurze?
Jak postępować z trudnymi osobami?
Poznać wroga…
Najważniejsze to rozpoznanie problemu w odpowiednim momencie. Prokrastynator na ogół wykonuje w terminie swoje obowiązki, ale tylko te, które są proste i powtarzalne. Zadania wymagające większego zaangażowania wywołują w nim uczucie lęku i prowadzą do utraty wiary w siebie.
Próbuje rozpocząć pracę, ale zawsze znajdzie coś ważniejszego i zwykle… przyjemniejszego do zrobienia – robi sobie przerwę na kawę, papierosa, zakupy w Internecie...
Chętnie też pomaga współpracownikom w prostych czynnościach, żeby mieć usprawiedliwienie, dlaczego nie może zabrać się za swoje obowiązki.
Jeśli zdarza się to sporadycznie, to nie ma problemu. Jeśli jednak ktoś ma na każdy dzień inną wymówkę, to może to nie tylko utrudniać normalne funkcjonowanie, lecz także stać się przeszkodą w rozwoju zawodowym.
… i wygrać z nim
Z prokrastynacją można skutecznie walczyć. Najlepszą metodą jest konsekwencja.
Trzeba wyrobić w sobie nawyk polegający na nieodkładaniu trudnych zadań na później. Należy stawić im czoła od razu i nie wyszukiwać różnego rodzaju wymówek. Ważne jest także odpowiednie zorganizowanie pracy.
Pomocna może się okazać rozpiska, z której jasno wynikałoby, co powinniśmy wykonać w pierwszej kolejności, a które zadania możemy odłożyć na później.
Bardzo ważne dla prokrastynatora jest także udowodnienie sobie, że potrafi doprowadzić trudne zadanie do końca. Powinien za wszelką cenę dążyć do tego, aby skupić się na jego wykonaniu i w trakcie nie zajmować się tysiącem mało istotnych spraw.
Prokrastynacja jest doskonałym przykładem na to, że nie należy nikogo oceniać po pozorach. Czasami oczywiste zachowanie może mieć zupełnie inne podłoże, niż nam się wydawało.
Karolina Łapińska
19524 - infolinia urzędu pracy
www.zielonalinia.gov.pl