W ten sposób Sąd Najwyższy uregulował definitywnie istniejący problem czy małżonkowi poszkodowanemu w wypadku drogowym należy się odszkodowanie, gdy jest współwłaścicielem pojazdu.
Czy odszkodowanie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
Majątek wspólny małżonków tworzą składniki wspólności ustawowej uregulowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Wspólność ustawowa powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego. Składnikami majątku wspólnego są wszystkie przedmioty, które zostały nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jednego z nich. W szczególności zalicza się tutaj pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej, środki zgromadzone w ich funduszach emerytalnych.
Małżonkowie samodzielnie mogą zarządzać majątkiem wspólnym bez konsekwencji za brak staranności w zarządzaniu majątkiem jednak przy pewnych ograniczeniach ustawowych (art. 36 par.3 k.r.o).
Zobacz: Wypłata odszkodowania od ubezpieczyciela - porada
Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać tymi przedmiotami wspólnego majątku, które służą mu do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej, natomiast drugi z małżonków może dokonywać w stosunku do tego mienia pewne czynności tylko wtedy, gdy zaistnieje przeszkoda w sprawowaniu zarządu przez uprawnionego małżonka lub kiedy te składniki są niezbędne do wspólnego życia. Kodeks rodzinny chroni także majątek osobisty każdego z małżonków, który nie jest majątkiem wspólnym.
Do majątku osobistego zalicza się te wszystkie składniki majątkowe, które nie wchodzą w skład wspólności ustawowej.
Artykuł 33 k.r.o. określa składniki majątku osobistego każdego z małżonków, do których zaliczono:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (przed zawarciem ślubu cywilnego),
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokojenia potrzeb osobistych jednego z małżonków, prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nie dotyczy to jednak renty należnej małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.
Zobacz: Szkoda, odszkodowanie – czym są i jak ustalić ich wysokość
Zarządzanie tym majątkiem pozostaje w samodzielnej gestii uprawnionego małżonka. W konsekwencji oznacza to swobodne, nieograniczone i dowolne zarządzanie swoim majątkiem osobistym. Istotne, to że majątek osobisty nie jest zaliczany do dorobku małżonków i w sytuacji podziału majątku ustawowego( rozwód) nie jest on brany pod uwagę.
Odszkodowanie jest prawem należnym tylko i wyłącznie osobie poszkodowanej.
Sąd Najwyższy w wyroku z 5 września 2003r. (sygn.akt II CKN 454/01,niepubl.) wskazał, że bliskie stosunki rodzinne , jakie łączą sprawcę i poszkodowanego nie powinny wpływać na powstanie i zakres odpowiedzialności sprawcy z czynu niedozwolonego, a tym samym nie mogą wpływać na zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela.
Odszkodowanie jest składnikiem majątku osobistego, zatem decyzja o jego przeznaczeniu należy wyłącznie do poszkodowanego małżonka, żaden przepis bowiem nie reguluje kwestii przeznaczenia uzyskanego odszkodowania.
Natomiast celem ZU jest poprzez przyjęcie odpowiedzialności wypłata należnego odszkodowania osobie poszkodowanej,a nie wskazywanie przeznaczenia otrzymanego świadczenia.
Majątek osobisty służy zaspakajaniu „osobistych” i indywidualnych potrzeb każdego z małżonków - odszkodowanie zatem nie należy do majątku wspólnego małżonków.
Zobacz serwis: Szkody majątkowe
Edyta Ryś
Autorka jest prawnikiem w kancelarii odszkodowawczej Adiutor Centrum sp.j.