Na podstawie art. 417(1) § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
Roszczeń odszkodowawczych za szkodę powstałą na skutek wydania aktu normatywnego czyli:
- ustawy;
- ratyfikowanej umowy międzynarodowej;
- rozporządzenia;
- aktu prawa miejscowego;
można domagać się na drodze postępowania cywilnego przed sądem powszechnym, ale dopiero po uzyskaniu w innym postępowaniu sądowym stwierdzenia, iż akt ten jest niezgodny z Konstytucją, ratyfikowana umową międzynarodową lub ustawą.
Polecamy serwis: Przedsiębiorca w sądzie
W jaki sposób można uzyskać stwierdzenie, że dany akt normatywny jest niezgodny z prawem?
W systemie prawa polskiego przewidziane zostały sądy oraz trybunał w celu stwierdzenia niezgodności danego aktu normatywnego z aktem wyższego rzędu. W zależności od charakteru aktu normatywnego (czy jest to akt prawa miejscowego czy akt prawny powszechnie obowiązujący), kompetentnymi do stwierdzenie nieważności danego aktu normatywnego będą:
- Trybunał Konstytucyjny (Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami).
- Naczelny Sąd Administracyjny (Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej).
- sądy administracyjne (sprawują kontrolę działalności administracji obejmującą orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej).
Porównaj: Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przez władzę publiczną?
Od kogo można domagać się naprawienia szkody, po uzyskaniu orzeczenia stwierdzającego niezgodność z prawem aktu normatywnego?
Obowiązek naprawienia szkody dotyczyć może:
- Skarbu Państwa (gdy szkoda wyrządzona została bezprawną ustawą lub umową międzynarodową - pozwać należy ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, a jeżeli szkoda wyrządzona została przez bezprawne rozporządzenie – pozywamy organ, który wydał to rozporządzenie) lub
- jednostek samorządu terytorialnego.