Przedsiębiorca, który uzyska patent nabywa przez to prawo wyłącznego korzystania z owego wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Polski. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Uprawniony z patentu może wskazać, np. poprzez stosowne oznaczenie na towarach, że jego wynalazek korzysta z ochrony. Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym, czyli części dokumentacji składanej do Urzędu patentowego. Opis wynalazku i rysunki, które również stanowią część tej dokumentacji, mogą służyć do wykładni zastrzeżeń patentowych.
Patent na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania jakiegoś przedmiotu obejmuje także inne wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem. Jeżeli natomiast patent na wynalazek, dotyczy użycia substancji stanowiącej część stanu techniki do uzyskania wytworu mającego nowe zastosowanie, obejmuje on także wytwory specjalnie przygotowane zgodnie z wynalazkiem do takiego zastosowania.
Uzyskanie patentu rodzi określone prawa przedsiębiorcy, który go uzyskał. Uprawniony z patentu może więc zakazać osobie trzeciej, niemającej jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku lub stosowaniu sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem.
Uprawniony z patentu może natomiast w drodze umowy udzielić innej osobie upoważnienia (tzw. licencji) do korzystania z jego wynalazku. Jest to umowa licencyjna.
Patent to prawo zbywalne i podlegające dziedziczeniu. Umowa o jego przeniesienie wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej. Przeniesienie patentu staje się skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu tego przeniesienia do rejestru patentowego. Ustanowienie zastawu rejestrowego na patencie jest skuteczne z chwilą wpisu do rejestru zastawów i podlega ujawnieniu w rejestrze patentowym.
Przeczytaj również: Czym są koncentracje przedsiębiorców i dlaczego są kontrolowane
Uprawniony z patentu lub z licencji nie może nadużywać swego prawa, w szczególności przez uniemożliwianie korzystania z wynalazku przez osobę trzecią, jeżeli jest ono konieczne do zaspokojenia potrzeb rynku krajowego, a zwłaszcza gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób jest dostępny społeczeństwu w niedostatecznej ilości lub jakości albo po nadmiernie wysokich cenach. Nie uważa się jednak za nadużycie uniemożliwiania korzystania z wynalazku przez osoby trzecie w okresie 3 lat od dnia udzielenia patentu. Jest to „okres ochronny” dla patentu.
Urząd Patentowy, którego zadaniem jest między innymi czuwanie nad prawidłowością wykorzystywania przyznanych praw, może zażądać od uprawnionego z patentu lub z licencji wszelkich wyjaśnień dotyczących zakresu korzystania z wynalazku w celu stwierdzenia, czy patent nie jest nadużywany.
Za naruszanie patentu nie jest uznawane:
- korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń, które znajdują się na obszarze Polski czasowo, a także przedmiotów, które znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej,
- korzystanie z wynalazku dla celów państwowych w niezbędnym wymiarze, bez prawa wyłączności, jeżeli jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia ważnych interesów Państwa, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Osobie, której wynalazek jest wykorzystywany dla celów państwowych, przysługuje prawo do wynagrodzenia ze środków budżetu Państwa, w wysokości odpowiadającej wartości rynkowej licencji,
- stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania,
- korzystanie z wynalazku, w niezbędnym zakresie, dla wykonania czynności, jakie na podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia, stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu niektórych wytworów ze względu na ich przeznaczenie, w szczególności produktów leczniczych. Nie wpływa na odpowiedzialność cywilną za wprowadzenie wyrobów do obrotu bez zgody uprawnionego, jeżeli taka zgoda jest potrzebna,
- wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej,
- import na terytorium Polski oraz inne działania dotyczące wyrobu wprowadzonego uprzednio do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego przez uprawnionego lub za jego zgodą.
Patent nie rozciąga się na działania dotyczące wyrobu według wynalazku lub wytworzonego sposobem według wynalazku, polegające w szczególności na jego oferowaniu do sprzedaży lub dalszym wprowadzaniu do obrotu, jeżeli wyrób ten został uprzednio wprowadzony do obrotu na terytorium Polski przez uprawnionego lub za jego zgodą.
Możliwa jest sytuacja, w której ktoś będzie korzystał z wynalazku w dobrej wierze, na obszarze Polski, w chwili stanowiącej o pierwszeństwie do uzyskania patentu ale nie będzie on jego twórcą. Osoba ta może nadal bezpłatnie korzystać z patentu w swoim przedsiębiorstwie w zakresie, w jakim korzystała dotychczas. Prawo to przysługuje również temu, kto w tej samej chwili przygotował już wszystkie istotne urządzenia potrzebne do korzystania z wynalazku. Prawa te podlegają, na wniosek zainteresowanego, wpisowi do rejestru patentowego. Mogą one zostać również przeniesione na inną osobę, ale tylko łącznie z przedsiębiorstwem.
Polecamy serwis Leasing
Natomiast w razie zgłoszenia wynalazku albo uzyskania na wynalazek patentu przez osobę nieuprawnioną, uprawniony może żądać umorzenia postępowania albo unieważnienia patentu. Może również żądać udzielenia mu patentu albo przeniesienia na niego już udzielonego patentu za zwrotem kosztów zgłoszenia wynalazku lub uzyskania patentu.
Osoba, która w dobrej wierze uzyskała albo nabyła patent, przeniesiony następnie na tej podstawie na rzecz osoby uprawnionej, albo uzyskała w dobrej wierze licencję, a korzystała z wynalazku co najmniej przez rok przed wszczęciem postępowania o przeniesienie patentu lub w tym okresie przygotowała wszystkie istotne urządzenia potrzebne do korzystania z wynalazku, może z tego wynalazku korzystać w swoim przedsiębiorstwie w zakresie, w jakim z niego korzystała w chwili wszczęcia tego postępowania, z zastrzeżeniem obowiązku uiszczania uprawnionemu ustalonego wynagrodzenia. Prawo to podlega, na wniosek zainteresowanego, wpisowi do rejestru patentowego i może zostać przeniesione na inną osobę, jednak tylko łącznie z przedsiębiorstwem.
Patent może zostać przyznany kilku osobom. Jest tak najczęściej w wypadku, gdy wynalazek jest tworzony przez kilku twórców. W takiej sytuacji współuprawniony z patentu może, bez zgody pozostałych współuprawnionych, korzystać z wynalazku we własnym zakresie oraz dochodzić roszczeń z powodu naruszenia patentu.
W razie uzyskania korzyści z wynalazku przez jednego ze współuprawnionych każdy z pozostałych współuprawnionych ma prawo, o ile umowa nie stanowi inaczej, do odpowiedniej części z jednej czwartej tych korzyści po potrąceniu nakładów, stosownie do swego udziału w patencie. Regulacje te są dość enigmatyczne, dlatego w sprawach nieuregulowanych w przepisach, ani umowie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.