Jeżeli pozostaje Pan z żoną we wspólnym gospodarstwie domowym, wówczas w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę będzie ona podlegała ubezpieczeniom jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Natomiast w przypadku zawarcia z żoną umowy zlecenia ubezpieczeniom będzie podlegać jako zleceniobiorca. W zależności od rodzaju umowy podstawa wymiaru składek ustalana będzie na odmiennych zasadach. Szczegóły w uzasadnieniu.
Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Zasada ta nie dotyczy osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 8 ust. 11 ustawy systemowej).
Dla prawidłowego ustalenia zakresu ubezpieczeń członka rodziny pomagającego przy prowadzeniu działalności gospodarczej istotne znaczenie ma forma, w jakiej jest realizowana ta współpraca. Jeżeli z członkiem rodziny zostanie zawarta umowa o pracę lub pomoc przy działalności będzie odbywała się bezumownie - będzie on traktowany jako osoba współpracująca. Jeżeli natomiast zostanie zawarta umowa zlecenia, wówczas zakres ubezpieczeń i podstawa wymiaru składek zostaną określone na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.
W ustawie systemowej nie ma definicji pojęcia "współpraca przy prowadzeniu działalności". Trzeba pamiętać, że nie w każdym przypadku wykonywania przez członka rodziny jakichkolwiek czynności na rzecz przedsiębiorcy członek rodziny będzie uznawany za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności. Będzie to zależało przede wszystkim od rodzaju, charakteru i częstotliwości wykonywania tych czynności.
Zobacz: Prawo dla firm
Zgodnie z wyrokiem SN z 20 maja 2008 r. (II UK 286/07, OSNP 2009/17-18/241):
(….) za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.
Z kolei w wyroku z 21 czerwca 2016 r. (I UK 272/15) SN stwierdził, że:
(…) istnienie formalnie zawartej umowy o pracę między osobą prowadzącą działalność pozarolniczą a małżonką tej osoby, wykonującą czynności pracownicze w faktycznych warunkach współpracy przy prowadzaniu pozarolniczej działalności, określonych w art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, powoduje objęcie tej małżonki ubezpieczeniami społecznymi z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności.
Oznacza to, że gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zatrudni na podstawie umowy o pracę członka rodziny (np. swojego współmałżonka), z którym pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, to dla celów ubezpieczeń społecznych będzie on traktowany jako osoba współpracująca. Analogicznie będzie traktowany członek rodziny także w sytuacji, gdy współpraca odbywa się bezumownie - przedsiębiorca nie zawiera z nim żadnej umowy, ale współpraca faktycznie jest realizowana na omówionych powyżej zasadach.
Osoba współpracująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, natomiast dobrowolnie - ubezpieczeniu chorobowemu. Przedsiębiorca opłaca za nią także, pod ustawowymi warunkami, składki na Fundusz Pracy i FGŚP (składka na FGŚP za osoby współpracujące jest obowiązkowa od 5 września 2017 r.).
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Jakie składki należy opłacać za członka rodziny zatrudnionego we własnej firmie
W artykule przedstawiono również minimalne podstawy wymiaru składek za osoby współpracujące.