Czynności sprawdzające to najprostsza i, zdawać by się mogło, najszybsza forma weryfikacji prawidłowości rozliczeń podatników. Nie zawsze jednak tak jest. W praktyce jest to często wstęp do kontroli lub postępowania podatkowego. O czym zatem warto pamiętać, aby nie przysporzyć sobie problemów?
Głównie dokumenty
Zgodnie z art. 272 ordynacji podatkowej organy pierwszej instancji, czyli w praktyce urzędy skarbowe i urzędy kontroli skarbowej, dokonują czynności sprawdzających. Ich celem jest sprawdzenie terminowości składania deklaracji i wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów. Weryfikacji podlega też formalna poprawność tych dokumentów. Urzędnicy mają też za zadanie ustalić stan faktyczny w zakresie, który jest niezbędny do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
Z przepisu tego jednak nie wynika, o jakie dokumenty chodzi. Zdaniem ekspertów podatkowych organ podatkowy może żądać tylko takich, które są związane z przedmiotem czynności sprawdzających i wynikają z ich zakresu. Jeśli jest inaczej, to znaczy, że urzędnicy nie działają w granicach prawa.
Inna jest jednak praktyka urzędów. Domagają się one dokumentów nie tylko bezpośrednio od podatnika, ale czasami nawet od jego kontrahentów. Ten ostatni przypadek ma miejsce, gdy prowadzą u kontrahenta czynności sprawdzające w związku z kontrolą lub postępowaniem podatkowym, które toczy się u podatnika.
Zadaj pytanie na naszym FORUM: Moja Firma - Podatki
Sposób na terminy
Przepisy nie mówią, w jakim czasie organ podatkowy ma zakończyć czynności sprawdzające. Bardzo często się więc zdarza, że są one wykorzystywane dla obejścia prawa, a dokładnie art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.), który określa czas trwania wszystkich kontroli organu u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Urząd w ramach czynności sprawdzających żąda więc tylu dokumentów, informacji i wyjaśnień oraz gromadzi tyle dowodów, aby potem po zakończeniu takiej weryfikacji móc szybko i sprawnie przeprowadzić kontrolę.
Jednak zdaniem doradców podatkowych ustalenie stanu faktycznego nie może zastępować właściwego postępowania dowodowego, które – w uzasadnionych przypadkach – powinno być prowadzone w trakcie kontroli i ewentualnie postępowania podatkowego.
Czy można odmówić
Warto przy tym pamiętać, że celem czynności sprawdzających może być również ustalanie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. Organ ma więc prawo dążyć do wyjaśniania uzasadnionych wątpliwości związanych z poprawnością deklaracji czy rzetelnością zawartych w niej danych oraz do oceny zasadności zwrotu podatku i innych okoliczności.
Zobacz również: Czy urząd skarbowy rozliczy za podatnika PIT za 2014 r.?
Cały artykuł przeczytasz w e - wydaniu Dziennika Gazety Prawnej. Sprawdź!
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna
Autor: Grażyna J. Leśniak