1. Zasady rozliczania transakcji gotówkowych między przedsiębiorcami
Obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego istnieje, jeżeli:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł; przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji (art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).
Wskazany limit dotyczy jednorazowej transakcji. Jak przy tym wyjaśnił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 16 marca 2017 r., sygn.1462-IPPB6.4510.5.2017.1.AM:
MF (…) w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej transakcją jest umowa będąca źródłem stosunku zobowiązaniowego. Przez transakcję należy rozumieć zatem taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Wskazany wcześniej przepis nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, że może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. W konsekwencji jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Przymiot jednorazowości nie odnosi się do liczby płatności, lecz odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednego stosunku umownego.
Zobacz: Prawo dla firm
Powoduje to, że jedna transakcja obejmować może usługi wykonywane etapami. Jak czytamy w piśmie Ministerstwa Rozwoju i Finansów z 8 lutego 2017 r., sygn. DD6.054.5.2017, stanowiącym odpowiedź na interpelację nr 9279:
MF (…) może się (…) okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane.
Obniżeniu limitu do 15 000 zł towarzyszyło dodanie art. 22p updof oraz art. 15d updop, które zawierają przepisy wyłączające możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów płatności dokonanych z naruszeniem obowiązku dokonywania i przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Z art. 22p ust. 1 updof oraz art. 15d ust. 1 updop wynika, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej kwota płatności dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Zatem płatności dokonywane z naruszeniem obowiązku dokonywania za pośrednictwem rachunku płatniczego nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
Na początku stycznia 2018 r. podatnik kupił towary handlowe opodatkowane 23-procentową stawką VAT za łączną kwotę 25 830 zł brutto (tj. 21 000 zł netto + 4830 zł VAT). Zakup ten podatnik opłacił w całości gotówką. W tej sytuacji kosztów nabycia wskazanych towarów podatnik nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Należy przy tym zauważyć, że do podatkowych kosztów uzyskania przychodów mogą być, co do zasady, zaliczane kwoty jeszcze niezapłacone. Do takich przypadków nawiązują przepisy art. 22p ust. 2 updof oraz art. 15d ust. 2 updop. Wynika z nich, że w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą:
- zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
- zwiększają przychody - w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów
- w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Na podstawie tych przepisów podatnicy są obowiązani zmniejszać koszty uzyskania przychodów (ewentualnie zwiększać przychody) o zaliczone do kosztów podatkowych kwoty płatności przeprowadzonych z naruszeniem obowiązku dokonywania zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Problemy z płatnościami gotówkowymi między przedsiębiorcami
W artykule omówiono również transakcje gotówkowe między przedsiębiorcami i przykłady wyjaśniające tę problematykę.