System TBS powstał na mocy ustawy z dnia 26 października 1995 roku o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Miał on na celu zapewnienie dachu nad głową osobom, niezamożnym, których nie stać było na zaciągnięcie kredytu i zakup własnościowego mieszkania. Był mocno krytykowany, przede wszystkim ze względu na brak możliwości nabycia na własność lokali w blokach należących do TBS-ów. Stanowił on zespół „wzajemnych ustępstw”- mieszkańcy partycypowali w kosztach budowy danego przedsięwzięcia, wpłacali kaucję, w zamian za co- zawierali długoterminowe umowy najmu.
Wydaje się , że po wejściu w życie nowelizacji ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, ten koronny argument powinien stracić na znaczeniu. Zgodnie z nią mieszkania należące do zasobów TBS będą mogły zostać wykupione przez dotychczasowych najemców. Nowe przepisy przewidują jednak szereg ograniczeń.
Polecamy: Sprzedaż ze stratą
Po pierwsze, nabyć własność wyodrębnionego z zasobu TBS lokalu będą mogli wyłącznie ci najemcy, którzy jednocześnie są stroną umowy w sprawie partycypacji w kosztach budowy. Zgodnie z powyższym, możliwości takiej zostały pozbawione osoby, które same nie finansowały budowy swoich mieszkań, a za których kwotę partycypacji wpłaciła osoba trzecia, np. gmina, pracodawca, czy osoba z rodziny.
Ponadto, decyzja o ewentualnej sprzedaży mieszkań będzie mogła zapaść dopiero po upływie 5 lat od momentu uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku oraz będzie całkowicie zależna od woli TBS-ów. Najemcom nie przysługuje bowiem roszczenie o wykup lokalu, co stanowi najdalej idące ograniczenie i niweczy podstawowy cel tej regulacji.
Najprawdopodobniej nie wszyscy będą mogli pozwolić sobie na wykup lokalu. Marzenia o mieszkaniu "za złotówkę" nie ziściły się. Podstawą ceny sprzedaży ma być bowiem wartość rynkowa mieszkań pomniejszona o wpłaconą kwotę partycypacji. Wartość rynkową określi zatrudniony przez TBS rzeczoznawca majątkowy. Cena wykupu nie będzie mogła być jednak niższa od zadłużenia kredytowego, którym obciążony jest dany lokal. Mało tego, TBS-y będą musiały zwrócić umorzoną przez państwo część kredytu budowlanego (umorzenie wynosiło 10 proc. wartości inwestycji). A więc ta kwota też będzie wliczana w cenę mieszkania. Ponadto lokator zapłaci również za jego wycenę.
Polecamy: Dotacje unijne 2012 - poradnik przedsiębiorcy
Warto dodać, że na podstawie nowelizacji będzie można wykupić także lokale mieszkalne wybudowane na wynajem przez spółdzielnie mieszkaniowe.
Wprowadzone zmiany stanowią jeden z elementów gruntownej reformy programu budownictwa czynszowego prowadzącej do zapewnienia lokatorom możliwości wykupu lokalu na własność. Z drugiej strony, wielu ekspertów podkreśla, że zamieszczone w ustawie ograniczenia spowodują, że uwolni ona rynek mieszkań wybudowanych przez TBS-y jedynie pozornie, a w praktyce nie znajdzie zastosowania. Zgodnie z przepisami po nowelizacji, system budownictwa społecznego, wciąż nie daje pewności, że wynajmowane, regularnie opłacane mieszkanie, będzie kiedyś własne.
Polecamy: Rozłożenie składek ZUS na raty 2012