Rejestr Klauzul Niedozwolonych jest prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów spisem, zawierającym zwroty i sformułowania naruszające interesy klienta. Zawarte tam klauzule są w świetle prawa nieważne i nie mogą być przez instytucje stosowane.
Jeżeli konsument uważa, że zapisy w umowie zaproponowanej przez kontrahenta naruszają jego prawa, ma on możliwość wpisania ich na „czarną listę”. Aby tego dokonać należy zgłosić się do Rzecznika Praw Konsumenta, bądź skierować skargę bezpośrednio do UOKiK. Kwestię czy dany wpis faktycznie jest niezgodny z prawem, rozstrzyga Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Rejestr Klauzul Niedozwolonych jest uprzywilejowany, ponieważ nie obowiązuje go zasada prawna lex retro non agit (prawo nie działa wstecz). Osoby, które podpisały umowy zawierające zapisy umieszczone na liście UOKiK, nie muszą się więc martwić - w świetle prawa są one dla niego niewiążące. Raz wpisane do rejestru klauzule, nie mogą być stosowane w nowo tworzonych umowach pod groźbą kary finansowej, co przeciwdziała powtórzeniu się krzywdzących historii w przyszłości.
Uznanie niektórych zapisów w umowach kredytowych za niezgodne z obowiązującym prawem, wpłynęło bardzo korzystnie na warunki udzielania kredytów. Przykładowo przed 2007 rokiem w większości banków warunkiem uzyskania kredytu było założenie konta w oddziale, w którym został złożony wniosek kredytowy. Po wyroku UOKiK’u otwarcie konta nie jest już obligatoryjne. Banki obeszły co prawda zapis, oferując lepszą marżę kredytową klientom, którzy przenosili finanse osobiste do instytucji kredytującej. Postawiony został jednak pewien kamień milowy.
Polecamy: Budżet domowy
Zmieniły się również regulacje dotyczące ubezpieczeń pomostowych. Przed wyrokiem sądu z października 2009 roku, moment zniesienia podwyższonego oprocentowania z tytułu ubezpieczenia pomostowego, wyznaczała data dostarczenia przez kredytobiorcę odpisu z Księgi Wieczystej z wpisem w dziale IV. Gdy fakt wpisu do hipoteki udokumentowano z opóźnieniem w stosunku do uprawomocnienia się wpisu, składki pobrane przez bank przepadały. Obecnie, po uprawomocnieniu się wpisu do hipoteki, bank jest zobligowany do zaprzestania pobierania ubezpieczenia zgodnie z datą uprawomocnienia. Składki za okres do daty złożenia odpisu z KW muszą być natomiast zwrócone na konto kredytobiorcy.
Przy okazji tego wyroku, za praktykę niedozwoloną została uznana również odmowa zniesienia ubezpieczenia w przypadku, gdy kredytobiorca ma zaległości w spłacie zobowiązania.
Przeczytaj również: Kredyt hipoteczny: jak banki się zabezpieczają
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów działa od 1990 roku, jednak Rejestr Klauzul Niedozwolonych istnieje dopiero od 7 lat. Przez ten czas na “czarną listę” trafiło ok. 1 900 wpisów uznanych za niezgodne z polskim prawem. Liczba ta może wydawać się duża, jednak na pocieszenie należy dodać, że tylko 3% z nich dotyczy sektora bankowego.
Kompletny spis Klauzul Niedozwolonych dostępny jest na stronie internetowej UOKiK.