Nierzadko polskie przedsiębiorstwa uczestniczące w obrocie gospodarczym między Polską a Niemcami zadają sobie pytanie, w jaki sposób można egzekwować należności wobec niemieckich dłużników. Jeszcze niedawno wśród polskich przedsiębiorców panowała swego rodzaju obawa przed ściąganiem należności - w razie takiej konieczności także na drodze sądowej w Niemczech. Ale to się w ostatnich latach zmieniło. Polscy przedsiębiorcy w większości przypadków nie chcą już odpuszczać długów swoim spóźnialskim niemieckim dłużnikom. Wzrosła również gotowość do tego, aby odpowiednio wcześnie i poważnie rozpoczynać procedurę ściągania należności. Wcześniej z obawy przed utratą klienta pozostawano często przy wezwaniach, ale teraz już wiadomo, że klient zalegający z płatnością kilku faktur nie jest dobrym klientem i że stosunki gospodarcze z nim po prostu się nie opłacają.
Od czego zacząć
Z mojej praktyki wynika, że w wielu przypadkach opłaca się ściągać należności pozasądowo z pomocą niemieckiego adwokata. Często prowadzi to do uregulowania płatności lub przynajmniej do negocjacji i uzgodnienia np. płatności ratalnych. Ważne jest jednak, aby odpowiednio wcześnie rozpocząć działania w tym kierunku. Im dłużej zwlekamy z poważnym dochodzeniem należności i być może nawet jeszcze w ramach istniejących stosunków handlowych dostarczamy w dalszym ciągu towar, tym wyższe będą zaległe kwoty, a to z kolei powoduje u dłużnika naturalną jeszcze większą niechęć do zapłacenia należnej kwoty w wyniku działań pozasądowych. Koszty niemieckiego adwokata w przypadku zwłoki w płatności ponosi dłużnik. W przypadku uzgodnienia płatności w ratach adwokat monitoruje także przestrzeganie zawartego porozumienia i mobilizuje dłużnika do terminowego regulowania płatności.
Zaliczka na poczet kosztów
Przy składaniu pozwu w Niemczech należy uiścić w sądzie zaliczkę na poczet przyszłych kosztów. Zazwyczaj wystarcza ona na pokrycie kosztów sporu prawnego, chyba że powstaną jeszcze dodatkowe koszty, np. biegłych rzeczoznawców, tłumaczy, świadków itp. Koszty sporu prawnego ponosi strona przegrywająca. Dotyczy to także kosztów adwokata. Ich wysokość określana jest na podstawie ustawy o kosztach adwokackich i zależy od wartości przedmiotu sporu.
Do którego sądu
Jeżeli działania pozasądowe pozostają bezowocne lub jeśli od początku wiadomo, że dłużnik nie zapłaci, wówczas pozostaje dochodzenie roszczenia na drodze sądowej. Zasadniczo istnieją w tym zakresie dwie możliwości. Można dochodzić należności na drodze sądowej w Polsce i egzekwować potem orzeczenie w Niemczech lub złożyć pozew i egzekwować bezpośrednio w Niemczech. O tym, która z możliwości w konkretnym przypadku jest właściwa, decyduje międzynarodowa właściwość polskiego lub niemieckiego sądu zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
Zasadniczo jurysdykcja międzynarodowa zależy od siedziby pozwanego, tzn. w przypadku dłużnika niemieckiego właściwym jest sąd niemiecki. W niektórych przypadkach jurysdykcja może jednak leżeć po stronie sądu polskiego, na przykład jeśli zawarto odpowiednie porozumienie w zakresie właściwości sądu. Wówczas tytuł uzyskany w Polsce można egzekwować w Niemczech.
Europejski Tytuł Egzekucyjny
Jeśli tytuł uzyskany w Polsce spełnia wymogi rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 805/2004 z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych, np. jeśli chodzi o ugodę sądową, wówczas w polskim sądzie można uzyskać potwierdzenie tytułu w formie tzw. Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego. Na podstawie takiego Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego można egzekwować bezpośrednio w Niemczech bez konieczności podejmowania dodatkowych kroków. Koszty obejmują wtedy jedynie koszt tłumaczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego na język niemiecki oraz koszt egzekucji.
Egzekwowanie w Niemczech jest możliwe nawet wówczas, gdy nie zostały spełnione warunki dot. potwierdzenia polskiego orzeczenia jako Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego. W tym celu należy złożyć we właściwym sądzie niemieckim zgodnie z wymogami Rozporządzenia (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. oraz odpowiednich przepisów niemieckich wniosek o określenie orzeczenia jako wykonalne w Niemczech. Koszt sądowy tej czynności wynosi 200 euro, ponadto należy doliczyć ewentualne koszty adwokata. Po uzyskaniu oświadczenia o wykonalności orzeczenia można przystąpić do egzekwowania w Niemczech.
Inną metodą jest prowadzenie sporu prawnego bezpośrednio w Niemczech. Ma to miejsce w przypadku, gdy sądem właściwym jest tylko sąd niemiecki. Ale również wówczas, gdy istnieje możliwość wyboru między sądem polskim i niemieckim, warto w niektórych przypadkach składać pozew bezpośrednio w Niemczech, np. gdy stan faktyczny oceniany jest według prawa niemieckiego.
Wykonanie orzeczenia
Po uzyskaniu korzystnego orzeczenia w Niemczech trzeba je jeszcze wykonać. W tym celu można dokonać zajęcia na majątku i wierzytelnościach dłużnika. Ponieważ w dzisiejszych czasach wiele przedsiębiorstw (przede wszystkim usługowych) często nie posiada wartościowych składników majątkowych (takiej firmie wystarcza często małe wynajęte biuro z komputerem i samochodem w leasingu), nasza praktyka adwokacka wskazuje, że warto w pierwszej kolejności zająć konto bankowe dłużnika. Ponieważ zablokowane konto bankowe może doprowadzić niemal do wstrzymania działalności przedsiębiorstwa, z naszego doświadczenia wynika, że w wielu przypadkach dochodzi wówczas do szybkiego uregulowania należności wraz z odsetkami i kosztami.
DAMIAN WYPIOR
adwokat z niemieckiej kancelarii Bunk Alliance z Worms
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
• Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 805/2004 z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych.