Kara umowna
Kara umowna jest zastrzeżeniem zawartym w umowie między przedsiębiorcami. Jej istotą jest naprawienie powstałej szkody poprzez zapłatę ustalonej wcześniej sumy pieniędzy. Co więcej zapis o karze umownej wyłącza możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Oznacza to, że zastrzeżenie w kontrakcie kary umownej uniemożliwia dochodzenia roszczeń w procesie.
Warto wskazać, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.
Strona umowy, która poniosła w toku realizacji umowy szkodę, nie musi jej nawet wykazywać. Spowodowane jest to faktem, że już samo niedotrzymanie warunków umowy lub niewykonanie wynikającego z niej zobowiązania jest uznawane za wyrządzenie szkody.
Walka o odszkodowanie przed sądem będzie się wiązała z obowiązkiem wierzyciela polegającym na udowodnieniu powstałej szkody oraz wskazania jej rozmiarów. Obowiązek ten powoduje wydłużenie i utrudnienia, a przez to niechęć przedsiębiorców do tej drogi odszkodowawczej. Z tego powodu rośnie popularność kar umownych.
Zmniejszenie kary umownej
Zmniejszenie wysokości kary umownej jest możliwe na podstawie art. 484 §2 Kodeksu cywilnego, który stwierdza, że jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. Taki sam mechanizm może mieć miejsce w wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
Zobacz: Dziedziczenie firmy po śmierci właściciela
Wykonanie zobowiązania w znacznej części
Wskazany powyżej przepis korzysta z nieostrego sformułowania wykonania zobowiązania w znacznej części. Prawidłowa wykładnia tego stwierdzenia może spowodować wiele trudności. W przypadku, gdy wierzyciel uzyskał należne mu świadczenie w przeważającej części, to nie powinien on ponosić kary w pełnym wymiarze. Za Sądem Najwyższym należy wskazać, że możliwość dochodzenia kary umownej nie jest uzależniona wprost od wystąpienia szkody związanej z nienależytym wykonaniem zobowiązania, jednakże ocena zaistniałej z tego powodu szkody może mieć wpływ na ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2006 r., sygn. akt V CSK 34/06).
Rażąco wygórowana cena
Trudnym do ustalenia jest również pojęcie rażąco wygórowanej ceny. Należy w tym miejscu przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2007 r., sygn. akt IV CSK 181/07, w którym to stwierdza się, że kryterium oceny rażącego wygórowania takiej kary może być relacją jej wysokości do odszkodowania należnego wierzycielowi na zasadach ogólnych. Ocena czy wysokość kary umownej jest rażąco wygórowana zależy przede wszystkim od uznania sędziego prowadzącego sprawę o obniżenie kary umownej.
Wniosek o zmniejszenie kary umownej
Zmniejszenie kary umownej może być dokonane przez sąd wyłącznie po złożeniu wniosku przez dłużnika. Żądanie może być zawarte w żądaniu oddalenia powództwa, jednak musi być wyraźnie wyrażone.
Zobacz: Wynagrodzenie za nieobecność podczas wypowiedzenia