Ochrona danych w fazie projektowania oraz ta domyślna (data protection by design, data protection by deflaut – DPbDD) stanowią mechanizmy pozwalające administratorowi odpowiednio wcześnie „zaszyć” zasady bezpieczeństwa informacji oraz sposoby realizacji praw i wolności osób, których dane dotyczą, w projektowane czynności przetwarzania, w tym w ramach ustalania specyfikacji produktu lub usługi, ich testowania, utrzymania, rozwoju lub usuwania.
Polecamy: Nowa matryca stawek VAT
Wytyczne 4/2019 Europejskiej Rady Ochrony Danych stanowią cenne narzędzie, pozwalające odejść od dotychczasowego rozumienia DPbDD jako klauzul generalnych na rzecz traktowania tych mechanizmów jako praktycznego instrumentu wspierającego administratora w ustanawianiu technicznych i organizacyjnych środków ochrony danych, które pozwolą mu skutecznie realizować:
- zasady przetwarzania danych osobowych (art. 5 RODO),
- prawa osób, których dane dotyczą (art. 12–22 RODO),
- wolności osób, których dane dotyczą (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej).
Wskazany cel administrator powinien osiągnąć dzięki stosowaniu podejścia opartego na ryzyku (wspólne dla art. 24, 25, 32 i 35 RODO) dla zdefiniowanych zasobów (osoby fizyczne, poprzez ochronę ich danych osobowych) i zagrożeń (prawa i wolności osób, których dane dotyczą) z uwzględnieniem istniejących warunków przetwarzania (charakter, zakres, kontekst i cele przetwarzania).
Jasny przekaz informacji
Od początku komunikacji z osobami, których dane dotyczą, administrator musi jasno i zrozumiale wskazywać, w jaki sposób będzie gromadzić, wykorzystywać i udostępniać ich informacje. Przejrzystość polega na umożliwieniu osobom, których dane dotyczą, zrozumienia – a w razie konieczności skorzystania – z praw przysługujących im na mocy art. 15–22 RODO. Implementacja omawianej zasady w ramach mechanizmów DPbDD powinna obejmować następujące elementy:
- jasność komunikacji – informacje powinny być sformułowane jasnym i prostym językiem, zwięźle i zrozumiale,
- semantyka – komunikacja powinna mieć jasne znaczenie dla danej grupy odbiorców,
- dostępność – informacje powinny być łatwo dostępne dla osoby, której dane dotyczą,
- kontekstowość – informacje powinny być przekazywane w odpowiednim czasie i w odpowiedniej formie,
- istotność – przekazywane powinny być informacje mające znaczenie i zastosowanie do konkretnej osoby, której dotyczą dane,
- uniwersalne projektowanie – informacje powinny być dostępne dla wszystkich, obejmować użycie języków nadających się do odczytu maszynowego w celu ułatwienia i zautomatyzowania czytelności i przejrzystości,
- zrozumiałość – osoby, których dane dotyczą, powinny rozumieć, czego mogą oczekiwać w odniesieniu do przetwarzania ich danych osobowych, w szczególności, gdy tymi osobami są dzieci lub inne grupy szczególnie narażone,
- wielokanałowość – informacje powinny być dostarczane w różnych kanałach i mediach (innych niż tekst), aby zwiększyć prawdopodobieństwo ich skutecznego dotarcia do osoby, której dane dotyczą.
Administrator danych opracowuje politykę prywatności w celu spełnienia wymogów przejrzystości. Polityka prywatności nie powinna zawierać dużej ilości tekstu, którego zrozumienie jest trudne dla przeciętnej osoby. Powinna być napisana jasnym i zwięzłym językiem, aby ułatwić użytkownikowi strony internetowej zrozumienie sposobu przetwarzania jego danych osobowych. Zatem administrator danych dostarcza informacji w sposób wielowarstwowy, w którym podkreśla się najważniejsze punkty. Stosuje menu w formie listy rozwijalnej oraz linki do innych podstron w celu dalszego wyjaśnienia pojęć zawartych w polityce, a także klipy wideo objaśniające najważniejsze punkty informacji.
Dostęp do polityki prywatności nie może być utrudniony dla osób, których dane dotyczą. Powinna być ona udostępniana i widoczna na wszystkich podstronach danej strony internetowej, w taki sposób, aby osobę, której dane dotyczą, dzieliło tylko jedno kliknięcie od dostępu do informacji. Dostarczane informacje są również opracowywane zgodnie z najlepszymi praktykami i standardami projektowania uniwersalnego, tak aby były dostępne dla wszystkich.
Niezbędne informacje muszą być dostarczane we właściwym kontekście, we właściwym czasie. To oznacza, że sama polityka prywatności na stronie internetowej nie jest wystarczająca, aby administrator danych mógł spełnić wymogi przejrzystości. Administrator danych opracowuje przepływ informacji. Przedstawia osobie, której dane dotyczą, istotne komunikaty w odpowiednich kontekstach, korzystając np. z fragmentów informacji lub wyskakujących okienek. Na przykład administrator – zwracając się do osoby, której dane dotyczą, o wprowadzenie jej danych osobowych – informuje ją, w jaki sposób dane osobowe będą przetwarzane i dlaczego ich przetwarzanie jest niezbędne.
Zgodność z prawem
Administrator danych powinien określić ważną podstawę prawną przetwarzania danych osobowych w ramach danej operacji przetwarzania. Implementacja omawianej zasady w ramach mechanizmów DPbDD powinna obejmować następujące elementy:
- istotność – każda operacja przetwarzania powinna opierać się na właściwej podstawie prawnej przetwarzania,
- rozróżnienie – administrator danych powinien dokonać rozróżnienia między podstawą prawną stosowaną dla każdej operacji przetwarzania,
- określoność celu – odpowiednia podstawa prawna powinna być wyraźnie powiązana ze szczególnym celem przetwarzania,
- niezbędność – przetwarzanie powinno być konieczne, aby cel był zgodny z prawem. Jest to obiektywny test, który obejmuje bezstronną ocenę realnych alternatyw osiągnięcia celu,
- autonomia – osobie, której dane dotyczą, należy przyznać najwyższy możliwy stopień autonomii w odniesieniu do kontroli danych osobowych,
- wycofanie zgody – wycofanie zgody powinno być równie łatwe jak jej wyrażenie. Jeśli tak nie jest, każda udzielona zgoda jest nieważna,
- wyważenie interesów – w przypadku, gdy podstawą prawną przetwarzania jest prawnie uzasadniony interes, administrator danych musi przeprowadzić obiektywne ważenie interesów (osoba, której dane dotyczą, vs administrator danych). Administrator danych powinien ujawnić wynik przeprowadzonego testu interesów,
- wstępne określenie – podstawę prawną określa się przed rozpoczęciem przetwarzania danych,
- zaprzestanie – jeżeli podstawa prawna przestaje mieć zastosowanie, przetwarzanie danych zostaje odpowiednio przerwane,
- dopasowanie – w przypadku ważnej zmiany podstawy prawnej przetwarzania faktyczne przetwarzanie musi być dostosowane do nowej podstawy prawnej,
- konfiguracja domyślna – przetwarzanie musi być ograniczone do tego, co ściśle uzasadnia podstawa prawna,
- podział odpowiedzialności – w każdym przypadku, gdy przewiduje się współadministrowanie, strony muszą w jasny i przejrzysty sposób rozdzielić swoje obowiązki wobec osoby, której dane dotyczą.
Bank planuje zaoferować usługę mającą na celu poprawę efektywności zarządzania wnioskami kredytowymi. Ideą usługi jest to, że bank po uzyskaniu zgody klienta może uzyskać dane od władz publicznych na jego temat. Mogą to być na przykład dane podatkowe z administracji podatkowej. Początkowo te dane osobowe są niezbędne do podjęcia działań na wniosek osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy. Klient może zawrzeć umowę, przekazując informacje od administracji podatkowej we własnym zakresie.
Wdrażając zasadę zgodności z prawem, administrator danych uświadamia sobie, że nie może wykorzystać przesłanki niezbędności do wykonania umowy (art. 6 ust. 1 lit. b RODO) dla tej części przetwarzania, która wiąże się z gromadzeniem danych osobowych bezpośrednio od organów podatkowych. Bank stwierdza, że ta część przetwarzania musi opierać się na zgodzie. Bank przedstawia zatem informacje o przetwarzaniu danych w sposób ułatwiający osobom, których dane dotyczą, zrozumienie, jakie przetwarzanie jest obowiązkowe, a jakie fakultatywne. Domyślna konfiguracja wniosku nie pozwala na pobranie danych bezpośrednio ze źródeł innych niż sama osoba, której dane dotyczą. Natomiast opcja bezpośredniego pobierania informacji jest przedstawiona w sposób niezniechęcający osoby, której dane dotyczą.
Każda udzielona zgoda jest przetwarzana elektronicznie w sposób udokumentowany, a osoby, których dane dotyczą, w łatwy sposób są informowane na temat przysługujących im praw, w szczególności możliwości wycofania wyrażonej zgody. Administrator danych dokonał wcześniej oceny wymogów DPbDD i włącza wszystkie te kryteria do specyfikacji wymagań dotyczących przetargu na zakup platformy. Jest świadomy, że jeżeli nie uwzględni wymogów DPbDD w przetargu, późniejsze dostosowanie platformy może być dla niego zbyt kosztowne lub w ogóle niemożliwe.
Interesujesz się tematyką RODO w firmie? Polecamy serwis e-firma