Nowa dyrektywa unijna wprowadza wiele istotnych zmian w procedurach udzielania zamówień publicznych. Zmiany dotyczą przede wszystkim katalogu procedur oraz możliwości zastosowania ich w praktyce. Do najważniejszych należy procedura otwarta i ograniczona. Na czym polega udzielanie zamówienia w tych trybach?
Dyrektywa 2014/24/UE wprowadziła dość istotne zmiany w zakresie procedur udzielania zamówień publicznych, przede wszystkim w odniesieniu do katalogu dostępnych procedur oraz przesłanek umożliwiających zastosowanie niektórych z nich. W zakresie przebiegu samych procedur wprowadzono pewne ułatwienia dla zamawiających, a w związku z wprowadzeniem obowiązkowej komunikacji elektronicznej dokonano też skrócenia terminów minimalnych na składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz ofert.
Nowa dyrektywa przewiduje następujące procedury udzielenia zamówienia:
- procedurę otwartą
- procedurę ograniczoną
- procedurę konkurencyjną z negocjacjami (która w dyrektywie 2004/18/WE nosiła nazwę procedury negocjacyjnej z ogłoszeniem)
- dialog konkurencyjny
- partnerstwo innowacyjne
- procedurę negocjacyjną bez ogłoszenia.
Zgodnie z artykułem 26 ust. 2 - 4 państwa członkowskie muszą przewidzieć we własnych porządkach prawnych wszystkie ww. procedury z wyjątkiem procedury negocjacyjnej bez ogłoszenia. Jest to jedyna procedura, której stosowanie państwo członkowskie może, ale nie ma obowiązku, udostępnić instytucjom zamawiającym po spełnieniu określonych warunków. Procedurami, które mogą być stosowane bez konieczności wystąpienia określonych okoliczności są: procedura otwarta, ograniczona oraz partnerstwo innowacyjne. Stosowanie procedury konkurencyjnej z negocjacjami oraz dialogu konkurencyjnego, podobnie jak procedury negocjacyjnej bez ogłoszenia, uzależnione jest od wystąpienia konkretnych przesłanek wymienionych w dyrektywie.
Procedura otwarta
Procedura otwarta jest procedurą, w której każdy zainteresowany wykonawca może złożyć ofertę w odpowiedzi na zaproszenie do ubiegania się o zamówienie.
Obejmuje ona następujące etapy:
- publikacja ogłoszenia o zamówieniu
- składanie ofert wraz z informacjami na potrzeby kwalifikacji podmiotowej
- kwalifikacja wykonawców
- wybór oferty i udzielenie zamówienia.
Jednym z nowych elementów wprowadzonych dyrektywą 2014/24/UE do procedury otwartej jest możliwość zmiany kolejności etapów kwalifikacji wykonawców i oceny ofert. Zgodnie z art. 56 ust. 2 nowej dyrektywy w procedurze otwartej ocena ofert może mieć miejsce przed sprawdzeniem czy wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania i przed weryfikacją spełnienia kryteriów kwalifikacji. Minimalny termin składania ofert w tej procedurze co do zasady wynosi 35 dni od daty wysłania ogłoszenia o zamówieniu. W przypadku jednak, gdy nie jest możliwe zapewnienie nieograniczonego, pełnego, bezpośredniego i bezpłatnego dostępu do dokumentów zamówienia za pomocą środków elektronicznych termin ten należy przedłużyć o 5 dni. W określonych sytuacjach termin minimalny może także ulec skróceniu.
Dotyczy to przypadków gdy:
- opublikowano wstępne ogłoszenie informacyjne, które nie stanowiło zaproszenia do ubiegania się o zamówienie, ale zawierało informacje wymagane dla ogłoszenia o zamówieniu o ile informacje te były dostępne w momencie publikacji wstępnego ogłoszenia informacyjnego i zostało ono wysłane do publikacji na co najmniej 35 dni i nie więcej niż 12 miesięcy przed datą wysłania ogłoszenia o zamówieniu – umożliwia skrócenie terminu do 15 dni od daty wysłania ogłoszenia o zamówieniu;
- zaistniał stan pilnej konieczności należycie uzasadniony przez zamawiającego – możliwe jest skrócenie terminu do 15 dni;
- istnieje możliwość składania ofert za pomocą środków elektronicznych – umożliwia skrócenie terminu do 30 dni.
Zobacz też: Ograniczenia w udzielaniu zamówień publicznych
Procedura ograniczona
W procedurze ograniczonej każdy wykonawca może, w odpowiedzi na zaproszenie do ubiegania się o zamówienie, złożyć wniosek o dopuszczenie do udziału. Do składania ofert zapraszani są natomiast tylko wykonawcy zakwalifikowani przez instytucję zamawiającą.
Procedura ograniczona obejmuje co do zasady następujące etapy:
- publikacja ogłoszenia o zamówieniu;
- składanie wniosków o dopuszczenie do udziału wraz z informacjami na potrzeby kwalifikacji podmiotowej;
- kwalifikacja wykonawców i zaproszenie do składania ofert (wszystkich wykonawców spełniających kryteria kwalifikacji lub ich ograniczonej liczby - minimum pięciu kandydatów);
- wybór oferty najkorzystniejszej i udzielenie zamówienia.
Nowa dyrektywa wprowadziła w tej procedurze (podobnie w procedurze konkurencyjnej z negocjacjami) pewne ułatwienia przewidziane dla instytucji zamawiających poniżej szczebla centralnego. Mogą one stosować wstępne ogłoszenie informacyjne jako zaproszenie do ubiegania się o zamówienie zamiast ogłoszenia o zamówieniu. W takim wypadku wstępne ogłoszenie informacyjne powinno być publikowane w Dzienniku Urzędowym UE w sposób ciągły czyli przez cały okres jego ważności. Wykonawcy powinni zgłosić zainteresowanie takim zamówieniem jak najszybciej, tak aby we właściwym czasie instytucja zamawiająca mogła wysłać do nich zaproszenie do potwierdzenia zainteresowania zamówieniem.
Zamawiający nie ma obowiązku wysyłania zaproszenia do wykonawców, którzy nie zgłosili zainteresowania. W procedurze ograniczonej minimalny termin na składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wynosi co do zasady 30 dni od daty wysłania ogłoszenia o zamówieniu (w przypadku zastosowania wstępnego ogłoszenia informacyjnego jako sposobu zaproszenia do ubiegania się o zamówienie – od daty wysłania zaproszenia do potwierdzenia zainteresowania udziałem).
Minimalny termin składania ofert to – zgodnie z art. 28 ust. 2 akapit drugi, 30 dni od daty wysłania zaproszenia do składania ofert. Termin ten należy wydłużyć o 5 dni w przypadku braku zapewnienia dostępu do dokumentów zamówienia za pomocą środków elektronicznych. Może on jednak ulec skróceniu do 10 dni od daty wysłania zaproszenia do składania ofert, w sytuacji kiedy opublikowane przez zamawiającego wstępne ogłoszenie informacyjne nie stanowiło zaproszenia do ubiegania się o zamówienie i spełnione są następujące warunki - wstępne ogłoszenie informacyjne zawierało wymagane informacje, jeśli były one dostępne w momencie publikacji wstępnego ogłoszenia informacyjnego oraz zostało wysłane na co najmniej 35 dni i nie więcej niż 12 miesięcy przed datą wysłania ogłoszenia o zamówieniu.
Skrócenie terminu składania ofert może być również wynikiem porozumienia instytucji zamawiającej i zakwalifikowanych wykonawców. Jednakże, zastosowanie takiej możliwości przewidziano w dyrektywie tylko dla instytucji zamawiających poniżej szczebla centralnego. W przypadku nieosiągnięcia porozumienia w sprawie terminu nie może być on krótszy niż 10 dni od daty wysłania zaproszenia do składania ofert (w przypadku braku dostępu do dokumentów zamówienia za pomocą środków elektronicznych wydłuża się go o 5 dni). Ponadto zamawiający ma możliwość skrócenia terminu, jeżeli akceptuje składanie ofert za pomocą środków elektronicznych – o 5 dni, czyli do 25 dni od daty wysłania zaproszenia do składania ofert. Możliwość skrócenia terminów daje także należycie uzasadniony przez zamawiającego stan pilnej konieczności, który nie pozwolił na dotrzymanie wymaganych terminów – w takim wypadku termin wynosi co najmniej 15 dni na składanie wniosków o dopuszczenie do udziału oraz co najmniej 10 dni na składanie ofert.
Zobacz: Naruszenie przepisów prawa zamówień publicznych – cena w ofercie
Autor: Marta Wosiecka, Urząd Zamówień Publicznych
Źródło: Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej po modernizacji - nowe unijne dyrektywy koordynujące procedury udzielania zamówień publicznych