Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.), zwanej dalej - „ustawą Pzp”, osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego składają, pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, pisemne oświadczenie o braku lub istnieniu okoliczności, o których mowa w art. 17 ust. 1 tej ustawy. Ponieważ w art. 17 ust. 1 ustawy Pzp mowa jest o osobach wykonujących czynności „w postępowaniu o udzielenie zamówienia”, znajduje on zastosowanie do postępowania już wszczętego. Nie stosuje się go natomiast na etapie czynności przygotowawczych, poprzedzających wszczęcie postępowania.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Czynności przygotowawcze
Na marginesie można jedynie wskazać, iż na tym etapie zastosowanie znajduje przepis art. 7 ust. 2 ustawy Pzp, który obliguje zamawiającego do zapewnienia udziału w czynnościach przygotowawczych osób gwarantujących bezstronność i obiektywizm. Nie można bowiem wykluczyć, iż już wówczas ujawnią się okoliczności, które będą uzasadniać niepowierzenie czynności związanych z przygotowaniem postępowania, określonej osobie. Nie zmienia to jednak ustalenia, iż osoby dokonujące czynności przygotowawczych nie są zobowiązane do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 2 ustawy Pzp.
Istotny dla celów stosowania art. 17 ust. 2 ustawy Pzp jest moment wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, który następuje z chwilą uzewnętrznienia woli zamawiającego o zamówieniu, co z reguły będzie następować z chwilą publikacji ogłoszenia o zamówieniu (zob. art. 40 ust. 1, art. 48 ust. 1, art. 56 ust. 1, art. 60c ust. 1, art. 63 ust. 1, art. 68 ust. 1, art. 71 ust. 1, art. 75 ust. 1 ustawy Pzp). Wyłączenie z postępowania w związku ze złożeniem oświadczenia na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy Pzp dotyczy bowiem osób dokonujących czynności składających się na procedurę udzielenia zamówienia publicznego, a więc czynności istotnych z punktu widzenia samej procedury, które mają wpływ na jej przebieg. Za „czynności w postępowaniu” należy zatem uznać takie czynności, jak: wykluczenie wykonawcy, odrzucenie oferty, wybór najkorzystniejszej oferty, czy też wystąpienie z wnioskiem o unieważnienie postępowania. Art. 17 ust. 1 i 2 ustawy Pzp nie będzie zatem dotyczył osób, które dokonują czynności o charakterze pomocniczym, czy też techniczno-organizacyjnym, które wprost nie wywierają wpływu na przebieg samej procedury zamówienia publicznego np. pracowników sekretariatu odbierających korespondencję czy pracowników zamieszczających informacje na temat postępowania na stronie internetowej zamawiającego.
Zobacz również: Jakie są warunki udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia?
Podstawa wyłączenia z postępowania
Ustawa Pzp w art. 17 ust. 2 ustanawiając obowiązek złożenia przez osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego oświadczenia o braku lub istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania, nie określa wprost terminu, w którym oświadczenie to powinno być złożone. Analiza przesłanek wyłączenia z postępowania określonych w art. 17 ust. 1 ustawy Pzp prowadzi do wniosku, iż ustalenie istnienia, bądź nie istnienia tych przesłanek, możliwe jest co do zasady dopiero w momencie, gdy ujawnione zostaną wszystkie podmioty biorące udział w postępowaniu (wykonawcy). Przemawia za tym fakt, iż przesłanki te odnoszą się do istnienia określonych relacji (rodzinnych, prawnych, faktycznych) pomiędzy osobą dokonującą czynności w postępowaniu po stronie zamawiającego a wykonawcą. Wyjątek stanowi jedynie przesłanka określona w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, której istnienie może być ustalone już w momencie wszczęcia postępowania (karalność za przestępstwa wskazane w tym przepisie). Zatem, z samej istoty przesłanek wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 1-4 ustawy Pzp wnika, iż oświadczenie o braku lub istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania może być złożone dopiero po zidentyfikowaniu wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego. Z reguły następować to będzie z chwilą otwarcia ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Przy czym, brak jest przesłanek - tak prawnych, jak i faktycznych – które wskazywałyby, iż oświadczenie w zakresie podstawy wyłączenia określonej w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, musi być składane wcześniej, przed oświadczeniem w zakresie przesłanek wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 1-4 ustawy Pzp. W konsekwencji zasadne jest przyjęcie stanowiska, że złożenie oświadczenia co do każdej z przesłanek wskazanych w art. 17 ust. 1 ustawy Pzp może nastąpić jednocześnie.
Wskazując na powyższe należy stwierdzić, iż oświadczenie o braku lub odpowiednio o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania, o którym mowa w art. 17 ust. 2 ustawy Pzp, powinno być składane co do zasady po otwarciu ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, przed dokonaniem dalszych czynności w postępowaniu.
Zobacz: Przesłanki wykluczenia oferenta z postępowania u udzielenie zamówienia
Termin na złożenie oświadczenia
Powyższe stwierdzenie nie wyklucza jednak złożenia oświadczenia o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania w terminie wcześniejszym, tj. przed otwarciem ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub terminie późniejszym, przed zawarciem umowy. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia brak stanowczego określenia w przepisach ustawy Pzp terminu złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 2 ustawy Pzp oraz wykładnia przepisu art. 17 ust. 3 ustawy Pzp. Przepis art. 17 ust. 3 ustawy Pzp wiąże bowiem skutek prawny w postaci obowiązku powtórzenia czynności postępowania nie z faktem niezłożenia oświadczenia o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania, lecz z faktem, iż czynności te zostały dokonane przez osobę podlegającą wyłączeniu po powzięciu przez nią wiadomości o istnieniu podstaw wyłączenia. Oznacza to, że uprzednie złożenie oświadczenia o braku okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia z postępowania nie uprawnia do wykonywania czynności w postępowaniu, jeżeli w stosunku do osoby wykonującej te czynności w trakcie ich wykonywania ujawniły się okoliczności z art. 17 ust. 1 ustawy Pzp. Kolejne oświadczenie, tym razem o istnieniu takich okoliczności powinno być złożone niezwłocznie i poprzedzać wyłączenie się tej osoby z udziału w postępowaniu w dowolnym jego momencie. A zatem, oświadczenie takie będzie składane następczo, po ujawnieniu okoliczności z art. 17 ust. 1 ustawy Pzp bez względu na etap na jakim znajduje się procedura.
Okoliczności stanowiące podstawę wyłączenia z postępowania mogą zatem ujawnić się w terminie wcześniejszym lub późniejszym, niż otwarcie ofert lub odpowiednio wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (np. uprawomocnienie się wyroku skazującego za przestępstwa określone w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, powstanie stosunku prawnego lub faktycznego wskazanego w art. 17 ust. 1 pkt 4). W przypadku, gdy wiadomość o istnieniu podstaw do wyłączenia się z postępowania zostanie powzięta w toku postępowania, osoba, której to dotyczy, winna powstrzymać się od dalszych czynności w postępowaniu i niezwłocznie złożyć oświadczenie o istnieniu okoliczności stanowiących podstawę do wyłączenia się z postępowania, o którym mowa w art. 17 ust. 2 ustawy Pzp, co w konsekwencji winno spowodować wyłączenie tej osoby z dalszego udziału w postępowaniu.
Zobacz: Ograniczenia w udzielaniu zamówień publicznych
Autor: Jakub Beli