Odsetki stanowią jeden z podstawowych mechanizmów motywowania dłużnika do regulowania należności na rzecz wierzyciela. Założenie jest tu bardzo proste: im dłuższe opóźnienie, tym większe odsetki trzeba zapłacić. Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego właściwie niewiele tutaj zmienia, aczkolwiek w inny sposób się ich dochodzi, a niekiedy również kalkuluje.
- Rodzaje odsetek w restrukturyzacji
- Naliczanie odsetek od wierzytelności niewymagalnych
- Zasady restrukturyzacji odsetek
Zainicjowanie postępowania restrukturyzacyjnego wiele zmienia we wzajemnych relacjach dłużnika i wierzycieli, ale nie znaczy to, że absolutnie wszystko ulega zmianom. W końcu samo rozpoczęcie restrukturyzacji nie prowadzi do umorzenia należności głównych czy odsetek, ani nawet do zmniejszenia ich wysokości. To może być dopiero skutkiem zawartego i zatwierdzonego układu. W jaki sposób uwzględnia się w nim odsetki?
Rodzaje odsetek w restrukturyzacji
Biorąc pod uwagę całokształt regulacji prawnych składających się na Prawo restrukturyzacyjne oraz okoliczności faktyczne związane z prowadzeniem postępowań uregulowanych w tej ustawie, możemy wyróżnić co najmniej trzy rodzaje odsetek:
- Powstałe przed otwarciem postępowania;
- Powstałe w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego;
- Odsetek od wierzytelności niewymagalnych.
Pierwsza z tych kategorii dotyczy odsetek naliczonych do dnia otwarcia restrukturyzacji, a więc do dnia wydania przez sąd postanowienia o otwarciu restrukturyzacji lub – w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu – przed dniem układowym. Z reguły wierzytelności te uwzględnia się w ramach postępowania restrukturyzacyjnego. Układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym obejmuje również odsetki powstałe w czasie trwania postępowania, ale nie zwiększają one siły głosu wierzyciela. Natomiast specjalne zasady odnoszą się do odsetek od wierzytelności niewymagalnych.
Naliczanie odsetek od wierzytelności niewymagalnych
Zgodnie z art. 79 Prawa restrukturyzacyjnego:
- Jeżeli w dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wierzytelność bez zastrzeżenia odsetek nie stała się jeszcze wymagalna, w spisie wierzytelności umieszcza się wierzytelność pomniejszoną o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż 6 proc. rocznie, za czas od dnia otwarcia postępowania do dnia wymagalności, najdłużej jednak za dwa lata;
- Odsetki od wierzytelności pieniężnej umieszcza się w spisie wierzytelności w kwocie naliczonej do dnia poprzedzającego dzień otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego włącznie.
Z „odsetkami zastrzeżonymi” mamy do czynienia wyłącznie wówczas, gdy zostały one uwzględnione w łączącej strony umowie. Powyższe zasady nie odnoszą się więc do odsetek ustawowych.
Polecamy: Komplet: Windykacja wierzytelności + Wideoszkolenie: Windykacja należności w praktyce księgowej
Zasady restrukturyzacji odsetek
Zainicjowanie procedury restrukturyzacyjnej nie powoduje wstrzymania naliczania odsetek od wierzytelności. Jednak zawsze „dzielą” one los należności głównej, co powoduje, że wierzyciel nie ma możliwości dochodzenia odsetek poza reżimem postępowania restrukturyzacyjnego. Nie można również ich spłacać inaczej niż w drodze wykonania układu – chyba, że postępowanie restrukturyzacyjne zakończy się umorzeniem, co siłą rzeczy oznacza, iż taki układ po prostu nie obowiązuje.
Jak chodzi natomiast o samą restrukturyzację odsetek, to zastosowanie w tym obszarze znajdą ogólne reguły konstruowania układu. Mówiąc najprościej zasada jest tutaj jedna: każde rozwiązanie, które nie jest sprzeczne z prawem, jest dopuszczalne. Ustawodawca, w art. 150 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, jedynie tytułem przykładu wskazuje, że restrukturyzacja zobowiązań dłużnika może obejmować:
- Odroczenie terminu wykonania;
- Rozłożenie spłaty na raty;
- Zmniejszenie wysokości;
- Konwersję wierzytelności na udziały lub akcje;
- Zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.
W układach zawieranych w postępowaniach restrukturyzacji często przewiduje się umorzenie odsetek – przeważnie przynajmniej tych, które powstały już po otwarciu restrukturyzacji. Oczywiście równie dobrze można zdecydować się na redukcję wysokości, a nawet zupełne umorzenie całości odsetek. Tak naprawdę wszystko zależy od przekonania odpowiedniej większości wierzycieli do złożonych propozycji układowych.