Kiedy prowadzone przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne pozostaje bezskuteczne, zaś wierzycielowi lub Komornikowi uda się ustalić, iż dłużnik darował swój majątek osobom trzecim, czym działał na szkodę swoich wierzycieli, wówczas wierzyciel/wierzyciele mogą wystąpić ze stosownym powództwem tzw. skargą pauliańską, w której będą mogli domagać się uznania przedmiotowej darowizny za bezskuteczną w stosunku do nich, a to pozwoli im i Komornikowi na prowadzenie egzekucji z majątku, którego dłużnicy się wyzbyli.
Podstawy prawne skargi paulińskiej
Każdy wierzyciel może żądać uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej dłużnika, jeżeli wskutek tej czynności dłużnika (np. umowy sprzedaży), a która dokonana została z pokrzywdzeniem wierzycieli, osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Zobacz również serwis: Umowa kupno-sprzedaż
Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Osoba bliska dla dłużnika oraz darowizna
Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim z nim stosunku (np. rodzice, dzieci, konkubenci), domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
W sytuacje, gdy przeniesienie własności majątku dłużnika nastąpiło bezpłatnie (np. w drodze umowy darowizny), wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik celowo wyzbywał się swojego majątku, by uniknąć odpowiedzialności za długi.
Zobacz również serwis: Windykacja
Kto powinien zostać pozwany
Powództwo o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną względem wierzyciela należy wytoczyć przeciwko osobie trzeciej, a więc osobie, która daną ruchomość, nieruchomość lub inny majątek dłużnika nabyła.
W sytuacji, kiedy osoba trzecia rozporządziła uzyskanym majątkiem, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.
Skutki wyroku sądowego
Skutki wyroku Sądowego uznającego daną czynność prawną dłużnika za bezskuteczną względem wierzyciel – np. darowanie nieruchomości - są takie, że wierzyciel będzie mógł przeprowadzić postępowanie egzekucyjne z majątku, którego dłużnik się wyzbył. Mimo więc, iż w świetle prawa dany majątek np. nieruchomość, nie będzie już własnością dłużnika, lecz stanowić będzie własność osoby trzeciej, Komornik będzie mógł prowadzić egzekucję z tego majątku.
Powstanie więc swoista fikcja prawna, mocą której jedynie w stosunku do osoby dysponującej prawomocnym wyrokiem z tzw. skargi pauliańskiej możliwym będzie prowadzenie egzekucji z majątku osoby trzeciej – nowego właściciela – którego to majątku wyzbył się dłużnik.